|
موضوع: سوره آل عمران
عنوان: تفسيرسوره مبارکه آل عمران جلسه221
مدت زمان: 27:33 اندازه نسخه كم حجم: 3.95 MB دانلود اندازه نسخه پر حجم: 8.60 MB دانلود
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
بسم الله الرحمن الرحيم
?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقِّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ ?112? لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ ?113?
فرمود اين گروه يعني يهوديها ذلت بر اينها زده شد اين زدن معناي لزوم را تفهيم مي‌كند خواه نظير ضرب خيمه باشد كه از بالا مي‌پوشاند و احاطه دارد يا نظير ضرب سكه باشد كه از نزديك رها نمي‌كند و اين دو جامعي دارند كه همان لزوم باشد خواه ضرب سكه خواه ضرب خيمه و از اينكه فرمود: ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ? با «علي» ياد شد نظير ضرب خيمه را بهتر تأييد مي‌كند «ضرب فيهم» و مانند آن نيست عليهم است مثل خيمه‌اي كه از بالا احاطه دارد و مي‌پوشاند كه از او به سرادق هم ياد مي‌كنند چون ?أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ? آن ذلت هم كه عصاره اين خطيئت است «احاطت بهم و ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ».
مطلب دوم آن است كه اين ذلت از ذُل است كه قهر و غلبه را همراه دارد و فرومايگي و خواري را هم در بر دارد اما ذِل در قبال ذُل به معناي مطلق نقدي است كه در قرآن كريم هر دو استعمال شد و اينها مباين هم نيستند اينها هم جامع دارند همان طوري كه ضرب خيمه و ضرب سكه جامع داشت ذُل عبارت از آن است كه كسي در اثر قهر يك قاهري به فرومايگي و زبوني بيفتد ذِل به كسر ذال آن است كه بعد از سركشي كسي رام بشود آن رام شدن بعد از سركشي و نفور را ذِل مي‌گويند حيوان وحشي كه كم كم اهلي مي‌شود اين بعد از اينكه نفور بود و ناآرام بود حالا رام شد در قرآن كريم هر دو استعمال شد هم ذُل و ذلت و زبوني استعمال شد چه اينكه درباره جهنميها دارد ?خاشِعينَ مِنَ الذُّلِّ? يا ?تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ? و مانند آن و هم به معناي نرمي و اهلي استعمال شد نظير ?وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها يَأْكُلُونَ? فرمود اين حيوانات را ما براي انسان نرم كرديم كه هم از آنها سواري مي‌گيرند و هم از گوشت آنها استفاده مي‌كنند يا ميوه‌هاي درخت بهشت ذلول است ?وَ ذُلِّلَتْ قُطُوفُها تَذْليلاً? ميوه‌هاي درخت دنيا اين طور نيست ذلول و نرم و رام نيست بالأخره انسان بايد با نردبان يا با ابزار ديگر خود را به شاخه برساند و ميوه را بكند ولي ميوه‌هاي درخت بهشت ذلول و نرم و آرام و رام‌اند هر وقت بهشتي طلب بكند در اختيار اوست ?وَ ذُلِّلَتْ قُطُوفُها تَذْليلاً? چه اينكه زمين را هم ذات اقدس الهي ذلول و نرم آفريد كه ?جَعَلَ لَكُمُ اْلأَرْضَ ذَلُولاً? و زنبورهاي عسل هم در عين حال كه يك حيوان پر‌نيشي هم هستند براي توليد عسل خيلي رام‌اند و ذات اقدس الهي اينها را ذلول و رام كرد فرمود ما به اينها دستور داديم كه ?كُلي مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً? ذلل از همان ذلول و آرام و رام بودن است نه از ذليلي نظير اينكه ?جَعَلَ لَكُمُ اْلأَرْضَ ذَلُولاً? يا حيوانات و دواب اهلي را ذلول كرد مشابه همين در جريان «بقره» گذشت كه ?لا ذَلُولٌ تُثيرُ اْلأَرْضَ وَ لا تَسْقِي الْحَرْثَ? گاو هم از حيوانات اهلي است كه در اختيار كشاورزان براي شيار ذلول و رام است علي اي حال ذُل و ذِل يك جامعي دارند چه اينكه ضرب خيمه و ضرب سكه هم جامعي داشت اما ذُل آن قهر و غلبه‌اي كه با قهر و غلبه حاصل مي‌شود ذُل است لذا اگر يك جايي منظور آرام بودن و نرم بودن بدون قهر و غلبه است قيد مي‌شود مثل اينكه فرمود: ?وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ? يعني قاهري تو را ذليل نكرد ولي براساس رحمت نسبت به آنها پر مذلت پهن كند خب اين ذلت براي اينها زده شده است ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا? هر جا باشند اين ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? شايد شاهد بر تشريع اين كار باشد نه يعني تكويناً اينها زبون و ذليل‌اند بلكه تشريعاً هر جا باشند محكوم به ذلت‌اند «الا بحبل من الناس» هم قرينه ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? هم قرينه «الا بحبل» كه استثنا شده است يعني اگر اينها جزيه بپذيرند يا مسلمان بشوند يا تعهدي بپذيرند يا ميثاقي را امضا كنند و مانند آن اين ذلت تشريعي از اينها گرفته مي‌شود مانند ديگران به سر مي‌برند و اما آن ذلت تكويني آن حرف ديگري است كه از جمله ?وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ? شايد استفاده بشود كه اينها هر جا باشند ذليل‌اند مگر اينكه در پناه دولت اسلام باشند يا اسلام بياورند اگر اسلام آوردند كه مثل ساير مسلمين زندگي مي‌كنند و اگر جزيه پذيرفتند كه باز ?يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ? باز هم از يك رفاه نسبي برخوردارند و اگر هيچ كدام از اينها نبود اگر حبل مردمي بود يعني ميثاقي با يك دولتي بستند كه آن دولت با نظام اسلامي پيمان متقابل دارد اينها زير پوشش آن دولت متعهد با دولت اسلامي‌اند اين ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? نظير آنچه كه در اوايل سوره? مباركه? «توبه» آمده است كه ?فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ? ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? يعني «وجدوا» نظير آيه? پنج سوره? «توبه» است كه درباره مشركين آمده ?فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ? كه اين امر تشريعي است نه تكويني.
مطلب ديگر آن است كه اينكه فرمود: ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا? اين گرچه درباره يهوديهاست اما اختصاصي به اينها ندارد اصولاً آنهايي كه دشمنان دين‌اند محكوم به ذلت‌اند چون ?إِنَّ الَّذينَ يُحَادُّونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ فِي اْلأَذَلِّينَ? اين ذليل بودن در مقابل عزيز بودن است اگر العزة لله و لرسوله و للمومنين قهراً ديگران محكوم به ذلت‌اند هم از اين حصر استفاده مي‌شود كه ديگران ذليل‌اند هم از آن كريمه‌اي كه ?أُولئِكَ فِي اْلأَذَلِّينَ? از آن آيه هم به خوبي استفاده مي‌شود كه اينها ذليل‌اند چه اينكه اگر مسلمين هم دست از اسلام بردارند و اسلام صوري داشته باشند به همين ذلت محكوم‌اند آنها اگر دست بردارند ?بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ? يعني مسلم بشوند اسلام راستين عزيز خواهند بود پس ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ?
پرسش:...
پاسخ: اينجا چون به استثنا رسيد با ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? آمد اين به تشريع تناسب دارد اما اين ?وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ?اي كه در جمله بعد آمده چون ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? ندارد و استثنا هم ندارد آن مانعي نيست كه بر همان تكوين حمل بشود اين مسئله ضرب ذلت بر يهوديها در سوره? مباركه? «بقره» و «اعراف» هم آمده در سوره? مباركه? «بقره» كه قبلاً بحث‌اش گذشت آيه? 61 اين بود كه ?وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ وَ باءُو بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ? آنجا ذلت و مسكنه كنار هم ذكر شد ديگر نه مقيد شد به ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? نه مستثنا شد به ?إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? لذا حملش بر تكوين محذوري نداشت كه فرمود: ?وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ وَ باءُو بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ? در سوره? مباركه? «اعراف» اصل تهديد مطرح شد يعني آيه? 152 سوره? «اعراف» اين است كه ?إِنَّ الَّذينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ ذِلَّةٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرينَ? كه اينجا تهديد فرمود و اصل كلي را هم ذكر فرمود كه اين اختصاصي به يهوديها ندارد هر كسي كه كفر بورزد در حيات دنيا ذليل‌اند و مشمول قهر و غضب الهي‌اند اما در آيه? محل بحث چند قيد هست كه در سوره? «بقره» نبود يكي اينكه فرمود: ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا? در آنجا ?أَيْنَ ما ثُقِفُوا? نداشت دوم اينكه استثنا شده ?إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? آنجا اين استثنا نبود سوم اينكه آنجا ذلت و مسكنه كنار هم ذكر شد اينجا اول ذلت ذكر شد با آن دو قيد بعد مسكنت قيد شد لذا شايد بتوان آن ضرب ذلت را بر تشريع حمل كرد و اين ضرب مسكنت را بر تكوين اين راه باز است البته آن الا كه استثناست روحش بر هر دو جمله حاكم است يعني اگر واقعاً مسلمان بشوند بحبل الله معتصم بشوند هم آن ضرب ذلت تشريعي برطرف مي‌شود هم اين ضرب مسكنت تكويني رخت برمي‌بندد هم تشريعاً عزيزند هم تكويناً عزيزند ?إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? در بحثهاي قبل هم اشاره شد كه اگر بعضي از روايات اين ?حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? را حبل ولا معرفي كرده است و گفت مگر اينكه كسي به حبل ولايت اهل بيت(عليهم السلام) متمسك بشود اين بازگشتش به همان حبل الله است و منافات ندارد كه اين ?حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? معنايي كه تاكنون ياد شده است هم تفهيم كند يعني اگر با كساني زير پوشش تعهدات كساني رفتند اين حكم تشريعي از آنها برداشته مي‌شود يعني اين چنين نيست كه هر جا هستند شما آنها را تذليل كنيد بلكه روي اصول انساني و قواعد بين الملل با آنها رفتار كنيد ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? وقتي تعهد سپردند ديگر آن تذليل تشريعي را ندارند و اصل ذلت مشترك بين همه اهل كتاب هست اختصاصي به يهوديها ندارد در سوره? «توبه» آيه? 29 اين چنين آمده است كه ?قاتِلُوا الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ اْلآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدينُونَ دينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتّي يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ? با دست خودشان بايد بدهند و ذليلانه آن مشترك هست آن يك ذلتي است كه با پذيرش جزيه هم سازگار است اما آن ذلتي كه بالكل رخت برمي‌بندد همان به وسيله اسلام رخت برمي‌بندد ?إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ?
پرسش:...
پاسخ: حالا اين سخن از فقر مادي نيست همان سكونت است كه در بحثهاي قبل هم اشاره شد كه اينها هم آنجا هم در تحت استعمار ديگرانند يعني سياستمدارانند كه اين پول پرستان را مهار كرده‌اند اين چنين نيست كه اينها گردانندگان اصلي باشند اينها هم الآن طناب ديگران است كه به گردن اينهاست مسكنت به معناي فقر مادي نيست همان مسكين بودن و بيچاره بودن و قدرت قيام نداشتن و به سكون مبتلا شدن و مانند آن است الآن هم كه طناب ديگران به گردن اينهاست و از آن وقتي كه آيات قرآن كريم در اين زمينه نازل شده اين چنين بود و قبل از نزول آيات هم اينها باز در اثر قتل نبيين به اين ذلت مبتلا بودند گاهي به مجوسيها جزيه مي‌دادند گاهي به مسيحيها جزيه مي‌دادند اين طور نبود كه مثلاً بتوانند مجوسي يا مسيحي را زير پوشش بگيرند بلكه زير پوشش اينها بودند اين استدلال قرآن عام است فرمود: ?ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقِّ? لذا همواره زير سلطه يكي از اين ملل غير يهود بودند.
پرسش:...
پاسخ: بله ذلت تكويني هم هست
پرسش:...
پاسخ: اگر اصل كلي را ديگران هم داشته باشند براي آنها هم هست عزت فقط
پرسش:...
پاسخ: گاهي ممكن است در يك مقطع خاصي خداوند براي اينكه بيشتر بگيرد يك ميدان بيشتري در اختيار اينها قرار بدهد يك استدلالي يزيد ملعون در همان مجلس شام كرد آيه ?قُلِ اللّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ? را قرائت كرده كه زينب كبري(عليها سلام) براي رفع مغالطه ايشان آن آيه? معروف را قرائت كردند كه ?وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلي لَهُمْ خَيْرٌ ِلأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلي لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْمًا? فرمود كافران خيال نكنند اگر چند صباحي ما به آنها مهلت داديم نسبت به آنها رحم كرديم بلكه آنها را ميدان داديم تا بيشتر اينها گرفتار بشوند مثل اينكه فرصت دويدن بيشتري است تا به عمق خطر بيفتند اينهايي كه ميدان بيشتري دارند وقتي سقوط كردند هلاكت بيشتري دامنگير آنها مي‌شود فرمود كافر خيال نكند كه ما اگر يك چند روزي به او مهلت داديم نسبت به او انعام كرديم يا غفلت داريم يا عجز داريم اين چنين نيست نه غفلت هست نه عجز است نه انعام ?وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلي لَهُمْ? اين املا و اين امهال خير براي آنها نيست ?إِنَّما نُمْلي لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهينٌ? بنابراين با قرائت اين آيه كه حضرت(عليها سلام) قرائت فرمودند جاي مغالطه يزيد بسته شد اين چنين نيست كه واقعاً آنها در امان باشند نبايد آدم يك مقطع را نگاه بكند در هر حادثه‌اي وقتي جمع‌بندي مي‌كند ?وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ? درمي‌آيد يعني در آن حوادثي كه گذشت اين طور بود در حوادث قبل از انقلاب اين طور بود در حوادث بعد از انقلاب و زمان جنگ اين طور بود يعني هر حادثه‌اي را كه شما جمع‌بندي مي‌كنيد صدر و ذيلش وقتي تمام بشود ?وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ? درمي‌آيد.
پرسش:...
پاسخ: يكي از مصاديقش همين است كه هميشه آواره‌اند
پرسش:...
پاسخ: بالأخره مگر اينكه طناب ديگران در گردن اينها باشد خب اينكه فرمود: ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ? ?وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ? از هم جدا شدند معنايش اين نيست كه اگر حبل الهي باشد آن ضرب مسكنه عوض نمي‌شود اين طور نيست عمده آن است كه برهاني بر اين مسئله ذكر فرمود اين برهان در سوره? مباركه? «بقره» هست و در سوره? مباركه? «اعراف» هم هست منتها در سوره? «اعراف» دليل اول ذكر شد بعد مدعي بعد مدلول در سوره? «بقره» و «آل عمران» به عكس در سوره? «بقره» اين بود كه ?وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ وَ باءُو بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ? آن‌گاه علت در ذيل ذكر شد ?ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ? در آيه? محل بحث هم كه همين سياق است يعني اولي مدعي است بعد دليل ولي در سوره? «اعراف» اين چنين نيست اول دليل است بعد مدلول آيه? 152 «اعراف» اين بود كه ?إِنَّ الَّذينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ ذِلَّةٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرينَ? فرمود اينها كه گوساله‌پرستي را اتخاذ كرده‌اند غضب الهي دامنگير اينها مي‌شود و ذلت در دنيا كه كفر اول ذكر شد پيامد كفر بعد ولي در آيه?« بقره» و «آل عمران» پيامد كفر اول ذكر شد بعد خود كفر كه دليل است.
مطلب بعدي آن است كه آنها دست به قتل انبياي معصوم(عليهم السلام) زدند عالماً عامداً اينكه در سوره? «بقره» فرمود: ?وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ? كه با الف و لام است و در سوره? «آل عمران» كه محل بحث است فرمود: ?وَ يَقْتُلُونَ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقِّ? كه بي الف لام است يعني عالماً عامداً بانه بغير حق است اين كار را كردند.
مطلب بعدي آن است كه اين دليلها اول اهم ذكر شد بعد آن مهم يعني غير اهم ذكر شد فرمود: ?ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ? كه اين كفر است بعد ?وَ يَقْتُلُونَ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقِّ? بعد استدلال فرمود چرا اين كار را كردند ?ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ? يعني اينجا چهار مطلب است كه اين چهار مطلب هر كدام به ديگري وابسته است كفرشان كه اصل توحيد را قبول نكردند آن عاليترين درجه گناه اينهاست در كنار شرك بعد از او مسئله قتل انبياست آن‌گاه عصيان و گناه مطرح شد بعد تعدي يعني در قوس صعود وقتي انسان تعدي كرد از وظيفه خارج شد سر از عصيان درمي‌آورد وقتي به عصيان كشيد دست به قتل انبيا مي‌زند بعد هم اصل مبدأ را انكار مي‌كند شرك است خب چرا اينها به اين روز سياه مبتلا شدند كه ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ? چون ?كانُوا يَكْفُرُونَ? ?وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ? خب چرا به اين روز سياه مبتلا شدند كه كفر ورزيدند و دست به پيامبر كشي زدند براي اينكه معصيت كردند خب چطور شد كه اينها معصيت‌كار شدند براي اينكه در مرز خود نبودند اگر در سوره? «اعراف» اصل كلي را ذكر كرد فرمود: ?كَذلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرينَ? در اينجا راههاي سقوط را هم ذكر كرده يك وقت است انسان سر جاي خودش هست وظيفه‌شناس است تعدي نمي‌كند مرتكب مكروهات نمي‌شود كه به معاصي صغيره مبتلا بشود يا مبتلا به معاصي صغيره نمي‌شود كه مبتلا به معاصي كبيره بشود اهل احتياط است كه در روايات آمده شما به دنبال اين مكروهات يا گناهان صغيره نرويد براي اينكه اينها ... هستند غرقگاه‌اند اگر رفتيد مي‌افتيد خب اول انسان تعدي مي‌كند از مرز يك مقداري فاصله مي‌گيرد بعد از تعدي عصيان مي‌كند آن‌گاه دستش به خونريزي باز مي‌شود سر از كفر درمي‌آورد اين است كه آنكه ضرب ذلت و مسكنت معلل شد به كفر و قتل انبيا اين كفر و قتل انبيا معلل شد به عصيان و تعدي يعني كار از مرحله ضعيف شروع مي‌شود به مرحله قويتر مي‌رسد نظير آيه? ده سوره? «روم» كه آنجا فرمود: ?ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذينَ أَساؤُا السُّواي أَنْ كَذَّبُوا بِآياتِ اللّهِ وَ كانُوا بِها يَسْتَهْزِؤُنَ? اين آيه طبق معناي معروف بين اهل تفسير همين است كه عاقبت كساني كه تن به سيئات داده‌اند تكذيب آيات خداست «ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذينَ أَساؤُا السُّواي التكذيب» يعني عاقبت معصيت‌كاران كفر است اسم كان همان تكذيبي است كه ?أَنْ كَذَّبُوا? به آن صورت تبديل مي‌شود ?ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذينَ أَساؤُا السُّواي? چه؟ التكذيب يعني «عاقبة المعصيه الكفر» است گرچه سيدناالاستاد(رضوان الله عليه) احتمال ديگري دادند كه اسم كان ?السُّواي? باشد ?ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذينَ أَساؤُا السُّواي? يعني عاقبت افراد مسيء و تبهكار بد است اينها بد عاقبت‌اند چرا؟ ?أَنْ كَذَّبُوا? اين ?أَنْ كَذَّبُوا? دليل مسئله باشد علي اي حال معروف بين اهل تفسير آن است كه اين آيه هشدار مي‌دهد كه كسي به سراغ معاصي برود ممكن است ـ معاذ الله ـ سر از كفر دربياورد ?ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذينَ أَساؤُا السُّواي أَنْ كَذَّبُوا? يعني عاقبت معصيت‌كاران تكذيب است آن‌گاه برابر اين كريمه آيه?سوره? «بقره» و سوره? «آل عمران» كاملاً قابل توجيه است كه فرمود ذلك يعني آن ضرب ذلت و مسكنت براي اين است كه اينها ?كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ? چرا مبتلا شدند به كفر و قتل انبيا؟ براي اينكه معصيت كردند يعني معصيت زمينه را به آن كفر الحاد كشانده است ?ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ?
پرسش:...
پاسخ: خب بله ديگر قتل انبيا مثل شرك نيست كه
پرسش:...
پاسخ: نه علي اي حال او بدتر از اين است مخلد است ديگر اصل توحيد
پرسش:...
پاسخ: بله غرض اين است كه قتل انبيا به استناد شرك بد است ريشه همه اينها شرك است ديگر قتل از معاصي كبيره است قتل نبي كفر مي‌آورد و خلود دارد اما در اثر آن كفر و شركي كه منكشف به اين كار است
پرسش:...
پاسخ: خب البته گاهي مي‌فرمايد كه حالا اگر مسئله براي شما روشن نشد در اين سرزمين نباشيد اما اين چنين نيست كه اهم وظايف پرهيز از قتل انبيا باشد اصل‌اش توحيد است آن‌گاه در سايه توحيد يك تكاليفي متوجه انسانهاست ديگر
پرسش:...
پاسخ: اين معصيت كبيره هست به دنبالش هم خلود هست اما چون كشف از آن شرك مي‌كند ديگر خب ?ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقِّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ? ولي چون در بين آنها يك گروه كمي هم بودند كه از اين محاذير و مفاسد مصون بودند ذات اقدس الهي حق آنها را حفظ كرده فرمود: ?لَيْسُوا سَواءً? همه اهل كتاب برابر هم نيستند براي اينكه ?مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ ? يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ اْلآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصّالِحينَ ? وَ ما يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَ اللّهُ عَليمٌ بِالْمُتَّقينَ? فرمود اين چنين نيست كه اگر در بين آنها چند عضو صالح بودند ما همه را محكوم به ضرب ذلت و مسكنت كنيم اين چنين نيست بلكه ?مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ? يك گروهي‌اند كه قائمه هستند حالا قائم به امر الله‌اند يا قائم به صلاةاند كه قيام در برابر صيام ذكر مي‌شود قائم به انجام وظايف الهي‌اند يا در ليل قائم‌اند ?يَتْلُونَ آياتِ اللّهِ? را آن آيات الهي را كه در كتب انبيا سلف آمده آنها را تلاوت مي‌كنند آنها هم آيات است قرآن كريم آياتي دارد تورات آياتي دارد انجيل آياتي دارد اين چنين نيست كه آيه مخصوص قرآن باشد فرمود آيات الهي كه در كتب انبياي سلف هست اينها تلاوت مي‌كنند هم براي خودشان هم براي مردم هم براي خودشان تلاوت مي‌كنند ?آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ? هم براي مردم تلاوت مي‌كنند در مسئله امر به معروف و نهي از منكر از آن جهت كه خودشان تلاوت مي‌كنند براي اينكه نظير ?فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ? هست يا ?وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتيلاً? هست و مانند آن از آن جهت كه آمر به معروف و ناهي از منكرند كار انبيا را دارند كه انبيا ?يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِنا? و امثال‌ذلك هست اين تلاوت آيات يعني تعليم آيات تدريس آيات تبيين آيات تفسير آيات و مانند آن هر دو كار را اين گروه مخصوص از علماي اهل كتاب داشته‌اند ?مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ? كه ?يَتْلُونَ آياتِ اللّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ? نظير آنچه كه در سوره? «زمر» آمده كه ?أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ? ?أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ? كه ?يَحْذَرُ اْلآخِرَةَ وَ يَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ? اهل سجده‌اند اهل قيام‌اند اهل ركوع‌اند بعد فرمود: ?هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذينَ لا يَعْلَمُونَ? اين درباره امت اسلامي هست آيه? محلّ بحث هم درباره امت اهل كتاب ?يَتْلُونَ آياتِ اللّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ ? يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ اْلآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ?
پرسش:...
پاسخ: ?لَيْسُوا سَواءً? خودش يك جمله تام است ?مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ? خبر مقدم ?أُمَّةٌ قائِمَةٌ? مبتداي مؤخر چون نكره هم هست مؤخر افتاده
پرسش:...
پاسخ: ?لَيْسُوا? ضميري است كه در او مستتر است
پرسش:...
پاسخ: نه ?لَيْسُوا? يعني همه اينها يكسان نيستند ضميرش به اهل كتاب برمي‌گردد ديگر ضمير اسم اوست ?سَواءً? هم خبر اوست همه اينها يكسان نيستند چرا؟ چون ?مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ? كه ?يتلون ...و يأمرون? و كذا و كذا
پرسش:...
پاسخ: دين خودشان را دارند احكام خودشان را دارند خطوط كلي‌اش كه محفوظ است شريعت و منهاج نسخ شده است اما خطوط كلي‌اش كه ?إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللّهِ اْلإِسْلامُ? نسخ نشد كه و قرآن خطوط كلي صحف انبياي گذشته را تأييد كرد ?مُصَدِّقًا لِما بَيْنَ يَدَيْهِ? اصل دين خطوط كلي دين اصول دين و خطوط كلي فروع دين اينها محفوظ است.
پرسش:...
پاسخ: براي اينكه اينها كافر به نبوت خاصه‌اند يعني اينها وحي رسول خدا را نمي‌پذيرند وگرنه اصل مبدأ و معاد و اصل نبوت عامه و خيلي از نبوتهاي خاصه و خطوط كلي دين و خطوط كلي فروع دين را خب قبول دارند ديگر
پرسش:...
پاسخ: نبوت خاصه شريعت و منهاج را به همراه دارد
پرسش:...
پاسخ: خب آن خطوط كلي را كه اينها هم قبول دارند به وسيله نبوت خاصه رسول خدا
پرسش:...
پاسخ: نبوت خاصه رسول خدا(صلّي الله عليه و آله و سلّم) را يعني خاتم انبيا(عليهم الصلاة) را منكرند وگرنه آن نبوت خاصه را كه مربوط به انبياي سلف است كه مي‌پذيرند.
پرسش:...
پاسخ: اينها از همان اول تا زمان اسلام آن گروه كساني بودند كه ?يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللّهِ? بودند ?وَ يَقْتُلُونَ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقِّ? بودند و عصيان داشتند تعدي اين رذائل چهارگانه مايه ضرب ذلت و مسكنت شد ولي درباره گروهي ديگر اين چنين نيست اينها نه ?يَكْفُرُونَ?اند نه ?يَقْتُلُونَ?اند نه ?بِما عَصَوْا? هستند نه ?كانُوا يَعْتَدُونَ?اند بلكه در مقابلش ?يَتْلُونَ? هستند ?يَسْجُدُونَ? هستند ?يُؤْمِنُونَ? هستند ?يَأْمُرُونَ? هستند امثال‌ذلك اين خطراتي كه متوجه آنهاست در اثر آن معاصي چهارگانه ياد شده است اينها اصل نبوت عامه را قبول دارند كه خدا پيامبراني دارد پيامبري دارد وحي‌اي دارد رسالتي دارد اين نبوت عامه است اينها قوانين كلي نبوت است نبوت خاصه اينكه نوح پيامبر است ابراهيم پيامبر است اسحاق و انبياي ابراهيمي(عليهم السلام) پيامبرند تا برسد به موسي(عليهم السلام) اينها را مي‌گويند نبوت خاصه از آن به بعد درباره شخص مسيح(عليه السلام) يا درباره شخص رسول خدا(صلّي الله عليه و آله و سلّم) اين را نمي‌پذيرند اين بخش از نبوت خاصه را نمي‌پذيرند وگرنه اصل نبوت عامه را مي‌پذيرند نبوت خاصه انبياي ابراهيمي(عليهم السلام) را مي‌پذيرند و اين آثار را هم كه دارند لذا قرآن روي اينها صحه گذاشت همين كه فرمود: ?وَ مِنْ قَوْمِ مُوسي أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ? همين كه فرمود از قوم موسي كساني هستند كه مردم را به حق دعوت مي‌كنند معلوم مي‌شود كه نه تنها از آن معاصي چهارگانه مبرايند بلكه به خيلي از فضائل مزين‌اند اينها آن طور نيست كه ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ? باشند اينها اين طور نيست كه ?ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ? باشند البته برابر آيه? سوره? «توبه» كه قرائت شده است ?يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ? آن حكم ديگري است براي همه است اما آن كفر و قتل و عصيان و تعدي كه مايه ضرب مسكنت است نظير اسرائيل فعلي اين درباره گروهي از آنها نبود
پرسش:...
پاسخ: بله اين كسي كه دين حق را نمي‌پذيرد و كسي به آنها ستم نمي‌كند اين مالياتي كه مي‌خواهد بدهد اين .. را كه مي‌خواهد بپردازد اين را با ذلت مي‌پردازد اين چنين نيست كه حالا حواله بدهد ?يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ? اين چون عمداً نمي‌پذيرد حالا اگر يك قراردادي شد كه اين هم جزء ميثاق بين الملل شد يعني گفتند مسلمانها را كه در كشورهاي ديگر زير پوشش يك كشور كفر زندگي مي‌كنند آنها هم بايد سرانه بدهند يا ماليات بدهند اما ?عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ? ممكن است اين را به عنوان مصلحت نظام اسلامي بگويند نه به طور عادي باشد وگرنه آن .. معنوي هست براي اينها ضرب شده است ولي اين ?إِلاّ بِحَبْلٍ مِنَ اللّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النّاسِ? كه بگويند اگر شما از اينها جزيه گرفتيد از مسلمانهاي شما هم در كشورهاي ديگر زندگي كنند جزيه مي‌گيرند آن ممكن است كه فعلاً مسكوت باشد تا خود ظهور حضرت(سلام الله عليه) لذا در قانون اساسي جمهوري اسلامي هم اصلاً مسئله ضرب جزيه نيامده وگرنه به همين مسلمانهايي كه در كشورهاي ديگر زندگي مي‌كنند مي‌گويند شما هم بايد جزيه بدهيد اما وقتي خود حضرت(سلام الله عليه) ظهور كرد براساس البيعة لله همه اينها زير پوشش حكومت اسلامي زندگي مي‌كنند يعني حكومت حكومت واحده است البيعة لله در حكومت اسلامي ديگر كسي نيست كه بگويد كه مسلمان بايد جزيه بپردازد يا مانند آن.
«و الحمد لله رب العالمين»
|