«قره عينه فيما لا يزول»
واژهها
قرهالعين: آنچه که موجب خنکي و روشنايي چشم گردد و نور ديده.
راغب گويد: قرت عينه، قيل: بردت فصحت. و قيل: بل لان للسرور دمعه بارده قاره و للحزن دمعه حاره و لذلک يقال فيمن يدعي عليه: اسخن الله عينه.»
قرت عينه: يعني خنک باد چشم او و به سلامت باد و گفتهاند: در شادماني اشک چشم، خنک و در اندوه اشک ديده، گرم است و بدين جهت در مورد نفرين، گويند: خداوند ديدهات را گرم سازد
ترجمه: يعني چشمروشني پرواپيشه، واقعي و شادماني او، در آن چيزي است که زوال ندارد و نابود نميشود.
شرح: يکي از ويژگيهاي آدمي، آيندهنگري و دورانديشي است که به اتکاي آن در
[ صفحه 369]
امروز به عملي اقدام ميکند که فردا نتيجه کارش را ببيند، مثلا کشاورزي که به کاويدن زمين و بذرافشاني ميپردازد و از آن پس با تحمل سرما و گرما و رنج بردن، زراعت را در مراقبت قرار داده و در طول سال زراعي، مرتبا دربارهي سلامت کشاورزيش، جديت ميکند و به اميد گنج فردا است و اگر غواصي، تن را بيمهي امواج خروشان دريا نموده و تا عمق دريا فروميرود، به آرزوي جواهري ارزشمند است که خود را به مخاطره مياندازد.
يا شاگردي که در آغاز سال تحصيلي، مرتبا درس ميخواند و حتي يک روز بدون عذر موجه، مدرسه را ترک نميکند، به آرزوي ارتقاء به کلاس بالاتر است.
در اينکه آدميان عموما آينده نگرند، ترديدي نيست، اما در تشخيص و کيفيت نگرش با هم تفاوت دارند.
آنکه سعادت را در محدودهي امور دنيوي ميداند و در اين جهت تلاش ميکند در آينده همان را خواهد ديد که براي آن جديت نموده است و در پايان عمر، جز اندوه بهرهاي به دست نياورده است، زيرا آن امور زائل و ناپايدار بود، اما اگر از محدودهي دنيا گام فراتر نهند و عقبي را بنگرند، بيگمان به چيزهايي که زوال ندارد، دل خواهد بست، اين دو گروه هر دو طالب سعادتند، اما اهميت در تشخيص وجود دارد که دنيا طلبان چه ميخواهند و عقبي خواهان چه ميطلبند.
اهل عقبي، جلوهي ابديت را تماشا ميکنند و به وعدهي الهي، چشم دوخته و در آن جهت کار ميکنند و در نتيجه، قريرالعين خواهند بود. آنها به علم و حکمت و کمالات نفساني و مکارم اخلاق، دل بستهاند که جز سعادت دائم چيزي، در ازاي آن نتوان تصور کرد و اهل دنيا به مال، ثروت، پست، مقام، رياست و قدرت دل نهادهاند که جز خسران، چيزي در پي نخواهد داشت:
«مثل الجنه التي وعد المتقون تجري من تحتها الانهار اکلها دائم و ظلها تلک عقبي
[ صفحه 370]
الذين اتقوا و عقبي الکافرين النار.»:
بهشتي که به پرواپيشگان وعده داده شده اين است، که از زير (درختانش) نهرها جاري است. خوردنيها و سايهي آن پايدار است. اين (بهشت) سرانجام اهل تقواست و دوزخ سرانجام کافران خواهد بود.
|