«و لا يشمت بالمصائب»
واژهها
شماتت: شاد شدن به اندوه دشمن، سرزنش کردن، دشمن کامي، ملامت.
الشامه: الفرح ببليه من تعاديه و يعاديک: شماتت، شادمان بودن به گرفتاري آن کس که تو با او دشمن و او با تو عداوت دارد، ميباشد.
مصائب جمع مصيبت، حادثه و سختي و بدبختي، محنت رنج، بليه و مکروهي که به آدمي ميرسد.
ترجمه: هيچگاه دشمن را در گرفتاري و سختي سرزنش نميکند و در غم و اندوه او شادمان نخواهد بود.
شرح: به اين دليل که او ميداند، سختيها و دشواريها از قضاي الهي گذشته، با عللي
[ صفحه 491]
که مردم آنها را ايجاد ميکنند، به آنان ميرسد و در اين بين فرقي بين او و ديگران نيست و ميداند که اگر امروز، دشمن را در مصيبت شماتت کند، روزي هم ميرسد که دشمن او را در مصيبت شماتت و سرزنش نمايد بدين جهت پرواپيشگان انسان دوست، گذشته از سرزنش، مصيبتزدگان را، دلجويي ميکنند و شيوهي بشر دوستي را عملا نشان ميدهند، گو اينکه اگر با کسي خصومت داشته باشند، اين خصومت، به خاطر ديانت و اسلام است و اسلام، هرگز روا نميدارد که مصيبت زدهاي را که دلي پر از اندوه و از بار مصيبت دارد، با سرزنش و شماتت، جريحهدارتر کنند.
آري انسانهاي وامانده و عاجز که در صحنهي زندگي شکست خورده و با حريف توانمند، ياراي مقاومت ندارند. براي جبران فرومايگي، پيوسته مترصدند تا در پيشآمدهاي ناگوار، با حربهي خوشحالي از طرف مقابل انتقام بگيرند. اين شيوهي ناجوانمردانه، راه و رسم منافقان کوردل و بيايماني است که عاجزانه ميکوشند. تا در وقت مصيبت، با نيش زدن و خوشحالي، قلب مصيبتزده را جريحهدار نمايند، اما پرواپيشگان بلند همت، نه تنها در اين وقت، در فکر انتقام نبوده، بلکه دشمني را به زمان ديگر، موکول نموده و در اين زمان حساس اعلام همدردي ميکنند و با زبان دل ميگويند: اين زمان زمان دلجويي است و نه وقت انتقام.
امام صادق عليهالسلام اين شيوهي انسانيت را به پيروان خود تعليم نموده ميفرمايد:
«لا تبدي الشماته لاخيک فيرحمه الله و يصيرها بک و قال: من شمت بمصيبه نزلت باخيه، لم يخرج من الدنيا حتي يفتنن.»: در سختي و مصيبت برادرت شادمان مباش، زيرا خداوند او را مورد رحمت قرار ميدهد و آن را به تو سوق خواهد داد، سپس فرمود: هر کس در مصيبتي که به برادرش رسيده، شادمان باشد، مادامي که به آن مصيبت، مبتلا نگردد، از دنيا نخواهد رفت.
[ صفحه 492]
|