«و لا يشمت بالمصائب» واژه‏ها شماتت: شاد شدن به اندوه دشمن، سرزنش کردن، دشمن کامي، ملامت. الشامه: الفرح ببليه من تعاديه و يعاديک: شماتت، شادمان بودن به گرفتاري آن کس که تو با او دشمن و او با تو عداوت دارد، مي‏باشد. مصائب جمع مصيبت، حادثه و سختي و بدبختي، محنت رنج، بليه و مکروهي که به آدمي مي‏رسد. ترجمه: هيچگاه دشمن را در گرفتاري و سختي سرزنش نمي‏کند و در غم و اندوه او شادمان نخواهد بود. شرح: به اين دليل که او مي‏داند، سختيها و دشواريها از قضاي الهي گذشته، با عللي [ صفحه 491] که مردم آنها را ايجاد مي‏کنند، به آنان مي‏رسد و در اين بين فرقي بين او و ديگران نيست و مي‏داند که اگر امروز، دشمن را در مصيبت شماتت کند، روزي هم مي‏رسد که دشمن او را در مصيبت شماتت و سرزنش نمايد بدين جهت پرواپيشگان انسان دوست، گذشته از سرزنش، مصيبت‏زدگان را، دلجويي مي‏کنند و شيوه‏ي بشر دوستي را عملا نشان مي‏دهند، گو اينکه اگر با کسي خصومت داشته باشند، اين خصومت، به خاطر ديانت و اسلام است و اسلام، هرگز روا نمي‏دارد که مصيبت زده‏اي را که دلي پر از اندوه و از بار مصيبت دارد، با سرزنش و شماتت، جريحه‏دارتر کنند. آري انسانهاي وامانده و عاجز که در صحنه‏ي زندگي شکست خورده و با حريف توانمند، ياراي مقاومت ندارند. براي جبران فرومايگي، پيوسته مترصدند تا در پيش‏آمدهاي ناگوار، با حربه‏ي خوشحالي از طرف مقابل انتقام بگيرند. اين شيوه‏ي ناجوانمردانه، راه و رسم منافقان کوردل و بي‏ايماني است که عاجزانه مي‏کوشند. تا در وقت مصيبت، با نيش زدن و خوشحالي، قلب مصيبت‏زده را جريحه‏دار نمايند، اما پرواپيشگان بلند همت، نه تنها در اين وقت، در فکر انتقام نبوده، بلکه دشمني را به زمان ديگر، موکول نموده و در اين زمان حساس اعلام همدردي مي‏کنند و با زبان دل مي‏گويند: اين زمان زمان دلجويي است و نه وقت انتقام. امام صادق عليه‏السلام اين شيوه‏ي انسانيت را به پيروان خود تعليم نموده مي‏فرمايد: «لا تبدي الشماته لاخيک فيرحمه الله و يصيرها بک و قال: من شمت بمصيبه نزلت باخيه، لم يخرج من الدنيا حتي يفتنن.»: در سختي و مصيبت برادرت شادمان مباش، زيرا خداوند او را مورد رحمت قرار مي‏دهد و آن را به تو سوق خواهد داد، سپس فرمود: هر کس در مصيبتي که به برادرش رسيده، شادمان باشد، مادامي که به آن مصيبت، مبتلا نگردد، از دنيا نخواهد رفت. [ صفحه 492]