آنان از مصيبتها و سختيها همانگونه استقبال مي‏کنند که از آسايش و فراواني نعمت. نزل: فرود آمدن، فزوني و برکت، فضل و عطاء است. بلاء: عبارت است از 1. آزمايش و امتحان، 2. سختي، گرفتاري و رنج. 3. مصيبت و آفت، 4. بدبختي که بدون انتظار و بي‏سبب بر کسي وارد آيد، 5. ظلم و ستم. رخاء: فراخي روزي، فراواني نعمت و آساني زندگاني است. اهل تقوا در آزمايشها خواه خير باشد يا شر، مصيبتها و بدبختيها و سختيها و گرفتاريها، همانگونه‏اند. که در خوشيها و شادمانيها. آنان بر نفس خود حکومت دارند و استقبال آنها بر سختيهاي زندگي همانست که بر وسعت زندگي دارند، نه در رنجها و زحمتها، شانه از بار مسئوليت خالي مي‏کنند و نه در خوشيها، خود را مي‏بازند. نيش و [ صفحه 106] نوش، مصيبت و شادي، به موازات يکديگر، در حدود وظيفه و تکليف مي‏پذيرند، گرچه نفس آدمي در برابر سختي و عشرت يکسان نيست، زيرا به لذتها علاقه‏مند و از مصائب روگردان است، اما تهذيب و تزکيه‏ي نفس، اين نابرابري را از سر راه تکامل آنان برداشته، در طي مراحل کمال، به جايي مي‏رسند که در قاموس هستي آنها تنافري بين خوشي و ناخوشي جايي و واژه‏اي ندارد. از اينرو متقين فضيلت خواه، نفس لذت‏طلب را، چنان تهذيب و تزکيه مي‏کنند که پا به پاي لذايذ، مکاره را نيز مي‏پذيرد، زيرا هر دو را فضل و انعام الهي مي‏دانند و گوياي اين مطلب، وجود «انفسهم منهم» در جمله‏ي اول و عدم وجود آن در جمله‏ي دوم است.