آنان از مصيبتها و سختيها همانگونه استقبال ميکنند که از آسايش و فراواني نعمت.
نزل: فرود آمدن، فزوني و برکت، فضل و عطاء است.
بلاء: عبارت است از 1. آزمايش و امتحان، 2. سختي، گرفتاري و رنج. 3. مصيبت و آفت، 4. بدبختي که بدون انتظار و بيسبب بر کسي وارد آيد، 5. ظلم و ستم.
رخاء: فراخي روزي، فراواني نعمت و آساني زندگاني است.
اهل تقوا در آزمايشها خواه خير باشد يا شر، مصيبتها و بدبختيها و سختيها و گرفتاريها، همانگونهاند. که در خوشيها و شادمانيها. آنان بر نفس خود حکومت دارند و استقبال آنها بر سختيهاي زندگي همانست که بر وسعت زندگي دارند، نه در رنجها و زحمتها، شانه از بار مسئوليت خالي ميکنند و نه در خوشيها، خود را ميبازند. نيش و
[ صفحه 106]
نوش، مصيبت و شادي، به موازات يکديگر، در حدود وظيفه و تکليف ميپذيرند، گرچه نفس آدمي در برابر سختي و عشرت يکسان نيست، زيرا به لذتها علاقهمند و از مصائب روگردان است، اما تهذيب و تزکيهي نفس، اين نابرابري را از سر راه تکامل آنان برداشته، در طي مراحل کمال، به جايي ميرسند که در قاموس هستي آنها تنافري بين خوشي و ناخوشي جايي و واژهاي ندارد.
از اينرو متقين فضيلت خواه، نفس لذتطلب را، چنان تهذيب و تزکيه ميکنند که پا به پاي لذايذ، مکاره را نيز ميپذيرد، زيرا هر دو را فضل و انعام الهي ميدانند و گوياي اين مطلب، وجود «انفسهم منهم» در جملهي اول و عدم وجود آن در جملهي دوم است.
|