تراه قريبا امله، قليلا زلله، خاشعا قلبه. و از ديگر صفات متقي اينکه او را کوتاه آرزو، کم لغزش و خاشع مي‏بيني. متقي، دل به آرزوهاي دور و دراز نمي‏سپارد تا مبادا در گرداب غفلت فروشود و پايش بر لغزشگاه خطا بلرزد و از خضوع و خشوع قلبش کاسته گردد. اشارت: خداوند- جل و علا- در صفت اهل دنيا به پيامبر خاتمش مي‏فرمايد: [ صفحه 238] کسلان عن الطاعه، شجاع عند المعصيه، امله بعيد و اجله قريب [1] . هنگام اطاعت خدا کسل است و هنگام نافرماني او شجاع و قهرمان. آرزويش دور و دراز است و مرگش نزديک! حضرت رسول اکرم- صلي الله عليه و آله و سلم- در وصايايش به ابن‏مسعود مي‏فرمايد: فمن شرح الله صدره للاسلام فهو علي نور من ربه. فان النور اذا وقع في القلب انشرح و انفسح. هر که را خداوند براي پذيرش اسلام شرح صدر عنايت کند، بر نوري الهي باشد که نور چون در دل افتد، پيوسته گسترش و وسعت گيرد. سئوال مي‏کند که يا رسول‏الله آيا اين را علامتي است؟ حضرت پاسخ مي‏فرمايد: نعم، التجافي عن دار الغرور و الانابه الي دار الخلود و الاستعداد للموت قبل نزوله. فمن زهد في الدنيا قصر امله فيها و ترکه لاهلها. [2] . بلي، پشت کردن به دنياي فريبنده و روي آوردن به جهان ابدي و پاينده و آمادگي از پيش، براي مرگ شتابنده. آنکه در دنيا زهد ورزد آرزوهايش کوتاه مي‏گردد و دنيا را به اهلش وامي‏گذارد. مولا علي- سلام الله عليه- مي‏فرمايد: انک لن تبلغ املک و لن تعدوا اجلک فاتق الله و اجمل في الطلب [3] . بي‏شک توي آدمي، به آرزوها نمي‏رسي و از مرگ نيز راه گريز نداري، پس تقوي پيشه کن و کم بخواه. [ صفحه 239] و هم او مي‏فرمايد: من جري في عنان امله عثر باجله [4] . هر که مهار آرزوهايش را رها کند، مرگ او را مي‏لغزاند. پيامبر اکرم- صلي الله عليه و آله و سلم- به ابوذر مي‏فرمايد: اتحب ان تدخل الجنه؟ دوست داري بهشت بروي؟ ابوذر عرض مي‏کند: نعم فداک ابي بلي، پدرم به فدايت! پيامبر مي‏فرمايد: فاقصر من الامل و اجعل الموت نصب عينيک و استح من الله حق الحياء [5] . آرزوهايت را کم کن و مرگ را در پيش رو قرار ده و از خدا آنچنان که بايد و شايد شرم داشته باش. حضرت امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: ما لکم توملون ما لا تدرکونه و تجمعون ما لا تاکلونه و تبنون ما لا تسکنونه [6] . چه‏تان است که آرزو مي‏کنيد آنچه را که به آن نمي‏رسيد، و فراهم مي‏آوريد آنچه را که نمي‏خوريد و بنا مي‏کنيد آنچه را که در آن ساکن نمي‏گرديد؟ غزالي در شرح آنچه غفلت و طول امل با آدمي مي‏کند، چنين مي‏گويد: «آدمي زندگاني دراز در دل خويش صورت کرده است از دو سبب: يکي جهل و يکي دوستي دنيا. اما دوستي دنيا چون غالب شد، مرگ [ صفحه 240] دوستي وي را از وي بستاند. وي را دشمن دارد و موافق وي نبود و آدمي هر چه موافق وي نباشد از خويش دور مي‏اندازد و خويشتن را عشوه مي‏دهد و همه در دل خويش آن صورت کند که بر وفق آرزوي وي بود. پس هميشه زندگاني و مال و فرزند و اسباب دنيا با خيال خود تقدير مي‏کند که برجاي باشد و مرگ را که مخالفت آرزوي ويست فراموش کند، اگر وقتي به خاطر وي درآيد تسويف کند و گويد: اي مرد! روزگار در پيش است، کار مرگ بتوان ساخت. چون بزرگ بباشد، گويد اي مرد صبر کن تا پيري. چون پير شود گويد چندان که عمارت اين خانه تمام شود و اين فرزند را جهاز سازي و دل از وي فارغ کني و اين ضياع را آب بيرون کني تا دل از قوت فارغ شود تا لذت عبادت يابي و اين دشمن را که شماتت کرده است مالش دهي و همچنين تاخير مي‏کند تا فارغ شود و از هر شغلي ده شغل ديگر نيز تولد کند و آن ابله نداند که از دنيا هرگز فراغت نبود الا به ترک وي و پندارد که وقتي فارغ خواهد شد. و همچنين هر روز تاخير مي‏کند تا ناگاه مرگ در رسد و حسرت بماند و از اين است که بيشتر فرياد اهل دوزخ از تسويف است.»... [7] . و حضرت رسول اکرم- صلي الله عليه و آله و سلم- مي‏فرمايد: اياک و التسويف بعملک، فانک بيومک و لست بما بعده... [8] . بپرهيز از امروز و فردا کردن در عمل (به اميد عمل فردا مباش، هر چه مي‏توان کرد امروز بايد کرد) که تو مال امروزي و فردا مال تو نيست. حذيفه مي‏گويد: هيچ روز نيست که نه بامداد منادي مي‏کند که: اي [ صفحه 241] مردمان الرحيل! الرحيل! حضرت امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: الامل کالسراب يغر من رآه و يخلف من رجاه [9] . آرزو به سراب مي‏ماند، مي‏فريبد هر که را که بدان مي‏نگرد و خلف وعده مي‏کند با هر که به او دل مي‏بندد. و هم او- سلام الله عليه- فرياد برمي‏دارد که: قد ذهب عن قلوبکم صدق الاجل و غلبکم غرور الامل [10] . به يقين از دلهاي شما ياد مرگ رفته است و جاي آن فريب آرزوها نشسته است. [ صفحه 245]