بعده عمن تباعد عنه زهد و نزاهه و دنوه ممن دنا منه لين و رحمه. ليس تباعده بکبر و عظمه و لا دنوه بمکر و خديعه. از هر که دوري گزيند، سببش زهد است و بي‏رغبتي به دنيا، و با هر که نزديکي جويد، انگيزه‏اش لطف و رحمت است و خوشخويي و محبت. دوري‏اش نه از سر کبر است و نزديکي‏اش نه از روي خدعه و مکر. نه تنها فکر و ذکرش، گفتار و رفتارش که محبت و رافت و بغض و کينه‏اش نيز از براي خدا و بر اساس رضايت اوست. سفره‏ي خالصانه‏ي رافت براي آن کس مي‏گسترد که بر خوان عشق خداوند روزي محبت مي‏خورد و پشت بي‏مهري به آن کس مي‏کند که روي از خداوند گردانده باشد. اشارت: خداوند متعال به حضرت موسي بن عمران وحي کرد که اي موسي! [ صفحه 342] هل عملت لي عملا قط؟ آيا هرگز عملي براي من بجا آورده‏اي؟ موسي عرض کرد: پروردگارا. من نماز را براي تو بجا آورده‏ام. روزه را براي تو گرفته‏ام و صدقه را براي تو داده‏ام و ذکر تو را نموده‏ام. خداوند فرمود: ان الصلوه لک برهان، و الصوم جنه و الصدقه ظله و ذکري نور، فاي عمل عملت لي؟ نماز برهان و حجت توست، روزه سپر تو و صدقه سايبان تو و ياد من نور است از براي تو، پس کدام عمل را از براي من بجا آورده‏اي؟ موسي عرض کرد: خداوندا! مرا بدان عمل که صرفا تو را باشد راهنمايي کن. خداوند فرمود: هل واليت لي وليا و هل عاديت لي عدوا قط؟. [1] . آيا براي من با کسي دوستي و براي من با کسي دشمني کرده‏اي هرگز؟ از اين کلام خداوند تبارک و تعالي چنين برمي‏آيد که در ميان همه‏ي اعمال و عبادات و فضائل آنچه را که خداوند بيش از همه ارج مي‏نهد و بها مي‏دهد محبت و عداوت در راه او و براي اوست. و هم او جل و علي در صفات ممتاز پيامبر و يارانش چنين مي‏فرمايد: محمد رسول‏الله و الذين معه اشداء علي الکفار رحماء بينهم. [2] . محمد رسول‏الله و آنانکه با اويند، کفار را دشمن مي‏دارند و با آنان رفتاري سخت دارند و در ميان خويش مهربان و رئوفند. حضرت امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: کل موده مبنيه علي غير [ صفحه 343] ذات الله ضلال و الاعتماد عليها محال. [3] . هر دوستي که مبني بر غير راه خدا باشد گمراهيست و اعتماد و تکيه بر آن محال . [4] . و امام صادق عليه‏السلام مي‏فرمايد: المحب في الله محب الله و المحب في الله حبيب الله. لانهما لا يتحابان الا في الله. [5] . محب در راه خدا هم محب خداست و هم محبوب خدا چرا که دوستي ايشان نيست مگر از براي خدا. از سفارشات عبدالله قطب به يارانش يکي اين بود که: «اوثق عراي اسلام محبت في الله است و سببي که مودي باشد با حاطه‏ي به جوانب خير جز محبت في الله نيست.» [6] . حضرت رسول اکرم- صلي الله عليه و آله و سلم- مي‏فرمايد: المرء مع من احب، فمن احب عبدا في الله، فانما احب الله تعالي. و لا يحب عبدا الا احبه الله. [7] . آدمي با کسي است که دوستش مي‏دارد، هر که بنده‏اي را به خاطر خدا دوست بدارد، خداوند متعال را دوست داشته است و هيچ بنده‏اي خدا را دوست نمي‏دارد مگر آنکه خدا نيز دوستش بدارد. [ صفحه 344] و هم او مي‏فرمايد: افضل الناس بعد النبيين صلوات الله عليهم اجمعين في الدنيا و الاخره المجبون لله المتحابون فيه و کل حب معلول يورث بعدا فيه و عداوه الا هذين و هما من عين واحده يزيدان ابدا و لا ينقصان. [8] . بهترين مردمان بعد از پيغمبران و اوصياي پيغمبران در دنيا و آخرت دوستان خدايند و دوستداران بندگان خدا در راه خدا. و هر دوستي که معلول علتي جز خدا باشد، مورث بعد و دوري است که از رحمت الهي و از شائبه‏ي دشمني خالي نيست مگر اين دو دوستي که اين دو دوستي از يک چشمه‏اند و هميشه زياد مي‏شوند و کم نمي‏شوند. حضرت امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: واصلوا من تواصلونه في الله و اهجروا من تهجرونه في الله سبحانه. [9] . بپيونديد با هر که مي‏پيونديد در راه خدا و ببريد از هر که مي‏بريد در راه خداي سبحانه. جعفري مي‏گويد از ابوالحسن عليه‏السلام شنيدم که فرمود: چطور تو را با عبدالرحمن بن يعقوب مي‏بينم؟ گفتم: او دايي من است. فرمود: او در مورد خداوند حرفهاي ناشايست مي‏گويد، خداي وصف ناشدني را وصف مي‏کند. يا با او بنشين و ترک ما کن يا با ما بنشين و او را ترک کن. گفتم: او هر چه مي‏خواهد بگويد، براي من چه مسئووليتي است آنگاه [ صفحه 345] که گفته‏هاي او را نگويم؟ فرمود: اما تخاف ان تنزل به نقمه فتصيبکم جميعا... نمي‏ترسي از آنکه عذابي بر او فرود آيد و شما همگي را دريابد؟ آيا ندانستي داستان آن کس را که خود از اصحاب موسي بود و پدرش از اصحاب فرعون و چون سواران فرعون به موسي رسيدند از آن حضرت بجا ماند تا پدر خود را پند دهد و او را به موسي رساند و او و پدر ستيزه‏کنان گذشتند تا به کناري از دريا رسيدند و هر دو غرق شدند و خبر او به موسي رسيد فرمود: او در رحمت خداست ولي چون بلا نازل شود از آن کسي که به گنهکار نزديک است دفاعي نمي‏شود. [10] . حضرت موسي به خداوند عرض کرد که خداوندا خاصان درگاه تو کيستند که در روز قيامت آنان را زير سايه‏ي عرش خود جاي مي‏دهي، روزي که جز سايه‏ي عرش تو سايه‏اي نباشد؟ فرمود:... الذين يغضبون لمحارمي- اذا استحلت- مثل النمر اذا اخرد. [11] . کساني که چون مي‏بينند مردم مرتکب معصيت من مي‏شوند به غضب مي‏آيند همانند پلنگي که به خشم آيد. و حضرت امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: ان اطيب شي‏ء في الجنه و الذه حب الله و الحب في الله و الحمد لله. خوشبوترين و لذيذترين چيزها در بهشت دوستي خداست و دوستي در راه خدا و حمد خداي تبارک و تعالي. [ صفحه 349]

[1] حديث قدسي. [2] سوره‏ي الفتح- آيه‏ي 29. [3] غررالحکم- جلد 4. [4] محال به ضم ميم در اصل چيزي را گويند که که گردانيده شده باشد از راستي به کجي و شايع شده استعمال آن در هر چه واقع نتواند شد و در اينجا هر دو معني مناسب است. غررالحکم- شرح خوانساري. [5] مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه. [6] مکاتيب عبدالله قطب بن محيي. [7] مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه. [8] مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه. [9] غررالحکم- جلد 6. [10] اصول کافي- جلد 4. [11] حديث قدسي.