با اعتقاد به اين که زائر دعوت شدهي امام عليهالسلام است و مورد عنايت صاحبخانه، شايسته است از اين فيض الهي که از ناحيهي امام عليهالسلام رسيده، به طور کامل بهرهمند شود و از پاداش عظيم آن به عنوان عطيهاي الهي نصيب ببرد.
مهمترين مسأله که بايد در انجام زيارت مورد نظر باشد، رعايت ادب حضور در محضر امام عليهالسلام است.
حرم مطهر و بارگاه ملکوتي امام عليهالسلام جايگاه نزول فرشتگان و کروبيان است؛ بنابراين زائر بايد در محضر مقدس امام عليهالسلام نکات زير را رعايت کند تا به ساحت قدس آن حضرت بي ادبي نکرده باشد.
-هنگام تشرف به حرم، با لباس پاکيزه و خوشبو وارد شود.
-وقار و خضوع شايستهي اين مکان مقدس را رعايت کند و از بلند سخن گفتن و بيان سخنان بيهوده و لغو بپرهيزد.
- با اعتقاد به اين که کنار قبر مطهر امام عليهالسلام با حضور در محضر مقدسش فرقي ندارد، بايد در حرم از کارهايي که موجب هتک حرمت حضرت است، مانند خوردن، آشاميدن، خنده با صداي بلند و مانند آن خودداري کند.
-از مجادله و بحثهاي خصومتانگيز در محضر امام عليهالسلام بپرهيزد.
[ صفحه 88]
-از انجام کارهايي چون خوابيدن، دراز کردن پا و پشت کردن به قبر مطهر، خودداري کند.
-در حالت خستگي و خوابآلودگي به حرم مشرف نشود.
-با ديدن دوستان، خود را با سخنان دنيايي سرگرم نسازد و راه را براي طواف زائران مسدود نکند.
-ذهن را به کارهاي ديگر مشغول نکند و توجهش به طور کامل به امام عليهالسلام باشد.
-هنگام ازدحام و کثرت زائران در حرم، اگر در اطراف ضريح مطهر است و خود را به ضريح چسبانده، سعي کند از ضريح فاصله بگيرد تا ديگران نيز از اين فيض عظيم بهرهمند شوند.
-اگر نماز زيارت را در مسجد بالاسر به جاي ميآورد، پس از نماز بلافاصله محل را ترک کند تا ديگران نيز بتوانند از اين فيض بهره ببرند.
-بيشتر زائران فکر ميکنند که زيارت يعني پيرامون ضريح گشتن و لمس کردن و بوسيدن آن. آنان ميپندارند که اگر به علت کثرت جمعيت در حرم، موفق به چنين کاري نشوند، زيارتشان ناقص است و اندوهگين ميشوند.
-اين دسته از زائران بايد توجه داشته باشند که زيارت با حضور زائر در جوار مرقد امام حاصل ميشود و اصل زيارت همان توجه قلبي به امام و اظهار احترام و سلام کردن و برقرار نمودن پيوند روحي با اوست. و اگر دست زائر به ضريح نرسد، خللي به زيارت او وارد نميشود. از سويي، براي افزايش معرفت به امام عليهالسلام زيارتنامه خوانده ميشود.
اما اگر موقعيت حرم از نظر جمعيت به گونهاي باشد که براي زائران مزاحمتي ايجاد نشود و تماس با بانوان پيدا نکند، مطلوب است زائر جلو برود، ضريح را بگيرد و لمس کند و به آن بوسه زند و عرض حاجت نمايد.
واضح است که بوسيدن نشانهي علاقه و محبت است. بوسيدن ضريح و در و ديوار حرم و دست کشيدن به آنها هيچگاه مستقلاً مورد توجه زائر نيست، بلکه به واسطهي انتسابي است که به امام عليهالسلام يافتهاند و قرب جوار پيدا نموده و محبوب شدهاند. اين عمل تنها به دليل احترام نهادن به حجت خدا و امامان معصوم است. ضريح و در و ديوار از حضرت برکت و قداست يافته است، چنانکه جلد قرآن را ميبوسيم زيرا معتقديم کاغذي که قرآن روي آن
[ صفحه 89]
کتابت شده يا چرمي که جلد قرآن دربر گرفته بدين وسيله برکت و قداستي خاص يافته است و اگر همين جرم به صورت کفش يا لباس انسان درآيد هرگز چنين تبرک و قداستي ندارد.
بايد دانست که اصولا اين عمل فطري و جبلي است، زيرا گفتهاند: من احب شيئا احب آثاره. علاقهي قلبي و عشق و محبت به محبوب خود مستلزم محبت به آثار و منسوبان اوست. و نيز از اين جهت که: شرف المکان بالمکين، وجود مقدس امام است که ضريح و در ديوار بارگاه را مقدس و محترم نموده وگرنه چوب و سنگ به خودي خود بدون انتساب به شخص ارزشي ندارند.
اما آنان که اين گونه احترامهاي طبيعي را ناروا ميشمرند چه بسا خود نسبت به تصوير يا لباس فرزند مرده يا دوست عزيز از وطن دور ماندهي خود چنين احساسي را بروز دهند.
-بانوان محترم بايد هنگام تشرف به حرم مطهر و زيارت، حجاب و پوشش خود را حفظ کنند و از رويارويي با مردان خودداري نمايند تا از فيض کامل زيارت بهره مند شوند.
سخن پاياني اينکه، زائر بايد به خادمان حرم مطهر احترام بگذارد زيرا احترام به آنها نوعي احترام به صاحب قبر مطهر است؛ چنانکه بر خادمان روضهي منوره نيز لازم است در راهنمايي و پاسخ به پرسشهاي زائران خوشرويي نشان دهند و با صبر و بردباري نيازهاي آنان را برآورده سازند. و آنان را که غريب هستند و با موقعيت اماکن متبرکه آشنايي ندارند راهنمايي نموده، نسبت به ايشان اظهار محبت کنند. و اگر از زائر کوتاهي ديدند با نهايت متانت امر به معروف و نهي از منکر را با شرايط آن اجرا نمايند. و هيچگاه زائران را مورد اهانت و بيحرمتي قرار ندهند. امام صادق عليهالسلام فرمود:
من استخف بمؤمن فينا استخف بنا و ضيع حرمة الله [1] .
(هر که مؤمن به ما را خوار شمرد، ما را تحقير کرده و حرمت خدا را تباه نموده است.)
|