پس از حرم مطهر حضرت امام رضا عليهالسلام، گنبد خشتي يکي از کهنترين بناهاي امامزادگان در مشهد و آرامگاه امامزاده سيد محمد بوده که در سال 832 ه. ق وفات يافته و بناي اوليهي مقبرهاش مربوط به عهد تيموريان است. نسب وي با هجده واسطه به حضرت موسي بن جعفر عليهالسلام ميرسد. شايان ذکر است، امامزادگان که با چند واسطه به معصوم ميرسند، قبورشان محل نزول رحمت و برکت و پناه درماندگان است که آنان مستجاب الدعوه هستند و خداوند دعا و خواستهي ايشان را دربارهي زائران اجابت ميفرمايد. امامزاده سيد محمد صاحب کرامات بسيار است، بدين جهت در طول سال هزاران نفر از زائران حضرت رضا عليهالسلام به زيارت اين امامزاده ميآيند حاجت ميگيرند و نذوراتي به اين بقعه تقديم ميدارند.
بناي بقعهي گنبد خشتي تقريبا به شکل مربع است که به سبک چهار ايواني ساخته شده و داراي چهار شاهنشين و هشت پنجره ميباشد. سقف بنا شامل دو پوشش است: پوشش اول قبه يا سقف است که با تزييناتي نفيس و مقرنسکاريهاي گچي است، پوشش دوم گنبد است که بر فراز قبه قرار دارد.
کتيبهي زير قبه حاوي آياتي از سورهي مبارکهي واقعه به خط ثلث و لبهي چهار ايوان نيز با کتيبهاي از آيات سورهي ملک به خط ثلث زينت يافته است.
چون بناي اوليه گنبد با خشت خام ساخته شده، به «گنبد خشتي» معروف است.
تعميراتي که در عهد صفويه در اين بقعه به عمل آمده، در کتيبهي بنا تغييري را ايجاد کرده است. اما با مرمت و تعمير مجدد بنا پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1378 و با
[ صفحه 112]
دقت مرمتکاران کتيبههاي تاريخي قرنهاي قبل، مجددا بازپيرايي و نمايان شد. سنگ قبر صندوقهاي و تاريخي امامزاده با خطوط و نقوش و کندهکاريهاي ممتاز، در ميان ضريح جاي دارد.
|