حضرت امام رضا عليه‏السلام در سفر خود به خراسان، در راه نيشابور به مرو از قدمگاه نيشابور عبور کردند و وارد قريه‏ي سناباد شدند. در بقعه‏ي هاروني، با دست مبارک محلي را نشان دادند و فرمودند: «اين‏جا محل دفن من است» [1] به نقل تاريخ، دهکده‏ي سناباد قبل از احداث حرم مطهر و بناهاي اطراف آن، به صورت مکاني سرسبز و باغي دلگشا بوده است. [ صفحه 32] در سال 203 ه. ق که امام عليه‏السلام در آن‏جا به شهادت رسيد و در اين مکان به خاک سپرده شد، همچنين بروز معجزات و کرامت پي‏درپي از امام عليه‏السلام موجب گشت که موافقان و مخالفان نسبت به بارگاه رضوي توجهي خاص معطوف دارند. در قرنهاي مختلف، رجال کشورهاي اسلامي، حکام و امراي خراسان و مردان بااخلاص و علاقه‏مند به مقام شامخ ولايت و امامت با صرف مبالغي در تجديد عظمت آن کوشيده‏اند، ضمن تزيين آن با ايجاد بناها و به جاي گذاشتن آثاري اين مکان شريف را مملو از جلوه‏هاي کهن هنري دوران گذشته نموده‏اند. بدين جهت، از همان قرون اوليه‏ي اسلامي، هنرمندان ايراني اسرار نهفته‏ي پيشه‏ي ظريف خود را به کار برده، نفايس تاريخي و شاهکارهاي هنري‏شان را مخلصانه به اين جايگاه رفيع عرضه داشته‏اند. تجليات معنوي و جذبه‏ي روحاني مرقد منور امام عليه‏السلام در سناباد به گونه‏اي درآمد که موجب شد همه ساله هزاران نفر زائر از سراسر جهان به اين شهر سفر کنند. روضه‏ي منوره و تزيين آن، بناهاي تاريخي، مسجد بالا سر، گنبد و گلدسته‏هاي طلايي آراسته به کتيبه‏ها، ايوانهاي طلا، سردرها، طاق‏نماها، رواقها، صحنها، بستها، مدرسه‏ها، شبستانها، حجره‏ها و مسجدها، از آثار دوره‏هاي ديلميان، غزنويان، سلجوقيان، خوارزمشاهيان، تيموريان، صفويه، افشار و قاجاريه است. اين بناها در صحنهاي وسيع به يکديگر ارتباط داده، اطراف آنها را با طاق‏نماهاي دو طبقه و سردرهاي پوشيده از کاشي مينايي احاطه نموده است. صحنهاي آراسته به سردرها و ايوانهاي بلند آينه‏سان [2] ، همه حاکي از معتقدات خالص و بي‏شائبه‏ي دل‏هاي پرحرارتي است که با ارادت به اين بارگاه مقدس پناه آورده و با به کارگيري آثار هنري خود آن را وسيله‏ي جلب توجهات و عنايات مقام امامت قرار داده‏اند. حرم مطهر رضوي علاوه بر آثار معماري کهن، به زينت ظاهري غير معماري نيز آراسته شده است. هداياي بسيار ارزنده‏اي که حاکمان و ارادتمندان به حضرت با کمال اخلاص به حريم امام عليه‏السلام تقديم نموده‏اند، جزء تزيينات غير معماري حرم است که به يمن برکت وجود مقدس امام عليه‏السلام با وجود هجوم دشمنان و حمله‏ي چپاولگران ازبک و مغول، خللي در بنيان اين [ صفحه 33] مکان شريف راه يافته است. گلوله‏هاي توپ روسهاي تزاري در سال 1330 ه. ق و انفجار بمب به دست منافقان کوردل در عاشوراي سال 1373 ه. ش نيز نتوانست به آن آسيبي برساند بلکه تنها به عنوان نشاني از خون‏خواري جنايتکاران برجاي مانده و در تاريخ به ثبت رسيده است.