حرم مطهر سالها بدون گنبد با همان قبه بوده تا اين‏که در اوايل قرن ششم در عهد سلطان سنجر سلجوقي، فردي خيرانديش به نام شرف‏الدين ابوطاهر قمي وزير سلطان [ صفحه 50] سنجر سلجوقي، ضمن تعمير روضه‏ي منوره و کاشي‏کاري آن اقدام به احداث گنبد بر فراز قبه‏ي (اصلي) نمود که همين گنبدي است که اکنون حدود 900 سال از احداث آن مي‏گذرد [1] . گنبد منور در آغاز همچون ديگر بناها از آجرهاي زرد رنگ ايراني ساخته و پس از آن کاشي‏کاري شد [2] و تا سال 932 ه. ق در روزگار صفوي به کاشيهاي نفيس آراسته بود، تا اين که در اين سال تهماسب اول صفوي بدون آن که در اصل بنا تغييراتي به وجود آورد گنبد را براي نخستين بار به خشتهاي طلا مزين نمود [3] .

[1] مطلع‏الشمس، 2 / 50. [2] مورخان از سازنده‏ي کاشي گنبد اظهار بي‏اطلاعي نموده‏اند، اما به احتمال زياد گنبد سالها بعد توسط ابوطاهر قمي نيز کاشي‏کاري شد. چه اين که يکي از هنرهاي مشهور و پيشرفته در عهد سلطان سنجر، صنعت کاشي‏سازي و کاشي‏کاري بود و نمونه‏ي آن کاشيهاي بسيار نفيس سنجري در حرم مطهر و رواق دارالحفاظ به صورت برجسته موجود است. [3] شاه تهماسب صفوي، علاوه بر طلاکاري گنبد، گلدسته‏ي کنار گنبد را نيز به طلا آراسته نمود.