تهيه‏ي آب آشاميدني براي خيل زائران حرم امام هشتن عليه‏السلام و آماده ساختن آن براي طهارت و وضو در اماکن مقدسه از زمان‏هاي بسيار دور مورد اهميت بوده است و کارگذاران آستان قدس و افراد خير و نيکوکار همواره سعي داشته‏اند تا در اين باره موجبات آسايش و رفاه زائران را فراهم نمايند و آب سالم و خوش‏گوار را براي آنان تهيه [ صفحه 364] کنند. نخستين آبي که در بقعه‏ي رضويه مورد استفاده قرار گرفته آب سناباد بوده که همواره از آن در کتاب‏ها نام برده‏اند، قنات سناباد که ذکر آن در اشعار و ادبيات فارسي و عربي آمده در قرون اوليه زائران را سيراب مي‏کرده و در اماکن و بيوتات جريان داشته و مورد استفاده قرار مي‏گرفته است. بعد از اين که مقدس مشهد بزرگ شده و توسعه يافته است قنات‏هاي ديگري هم احداث گرديده، در زمان‏هاي گذشته سنگاب‏هائي در وسط صحن مي‏گذاشتند و آن سنگاب‏ها را پر از آب مي‏کردند و زوار از آن مي‏نوشيده‏اند، يکي از آن سنگاب‏ها که از طرف سلطان محمد خوارزمشاه به حرم مطهر اهدا شده هم اکنون در موزه‏ي آستان قدس موجود است. در زمان صفويه شهر مشهد باز هم بزرگ و توسعه پيدا کرده و آب قنات‏ها کفايت زوار و ساکنان را نمي‏کرده، از اين رو شاه عباس صفوي آب چشمه کلاس را از شش فرسنگي مشهد مقدس مي‏آورد و از طريق بالا خيابان وارد صحن مي‏کند، آب چشمه کلاس بسيار زياد بوده و علاوه بر شرب اهالي به مصرف کشاورزي هم مي‏رسيده است. در زمان افشاريه نادرشاه افشار سنگاب بزرگي را از هرات مي‏آورد و شخصي به نام اسماعيل طلائي آن سنگاب را وسط صحن کهنه مي‏گذارد و گنبدي از طلا هم روي آن بنا مي‏کند که هنوز هم وجود دارد و به نام حوض اسماعيل طلائي معروف مي‏باشد، اطراف آن را شيرهاي زيادي گذاشته‏اند که زائران از آن‏ها آب مي‏آشامند. سابقا در وسط صحن کهنه و بست پائين خيابان آب انبارهاي بزرگي ساخته بودند که شب‏ها آب خيابان را در آن‏ها جاري مي‏کردند و بعد مردم و زائران از آن‏ها استفاده مي‏نمودند، و ما خود در هنگام تحصيل در مشهد مقدس از اين آب انبارها استفاده مي‏کرديم، سقاها با مشک از آب انبارها آب مي‏آوردند و در اختيار زائران قرار مي‏دادند. در اين اواخر در وسط صحن نو و صحن موزه چاه زده بودند و از آن‏ها استفاده مي‏کردند مخصوصا در حوض‏هاي صحن‏هاي مطهر از آب چاه استفاده مي‏شد، ولي اکنون [ صفحه 365] شهر لوله‏کشي شده و آب لوله‏کشي در اماکن مقدس هم جريان دارد و آب همواره در دسترس زائران مي‏باشد، هم براي آشاميدن و هم براي طهارت و وضو. در صحن‏هاي مطهر و بست‏ها آب سردکن‏هاي متعددي نصب گرديده و مردم آب سالم و بهداشتي و گوارا و خنک مي‏آشامند و رفع عطش مي‏کنند، در ايام تابستان که هوي مشهد مقدس گرم مي‏شود قالب‏هاي يخ به طور فراوان در دسترس زائران مي‏باشد و همگان با سهولت مي‏توانند از آب سرد استفاده کنند. براي طهارت و وضو نيز مراکز متعددي در صحن‏ها و بست‏ها ساخته شده، علاوه بر اين که در صحن کهنه و صحن نو و صحن جمهوري اسلامي و در چهار بست آستانه‏ي مقدسه حوض‏هاي بزرگ و کوچکي ساخته شده که مردم از آن‏ها هم آب مي‏آشامند و هم براي تشرف به حرم مطهر و خواندن نماز و دعا وضو مي‏گيرند. ما انشاء الله در تاريخ مشهد مقدس درباره‏ي منابع آب مشهد و قنات‏ها و جويبارها مشروحا بحث مي‏کنيم و اطلاعات مفيدي را در اختيار خوانندگان قرار مي‏دهيم. [ صفحه 367]