امام باقر عليهالسلام فرمودند: کسي که به شما علم تعليم ميکند دو برابر کسي که علم فرا ميگيرد، پاداش دريافت ميکند، و او بر متعلم برتري دارد، اينک علم را از حاملان علوم فرا گيريد و به برادران خود ياد دهيد. همان گونه که علماء به شما ياد دادند.
امام صادق سلام الله عليه فرمودند: هر کس کار نيکي را به يک نفر تعليم دهد و آن
[ صفحه 395]
شخص آن کار نيک را انجام دهد پاداش آن عمل را دريافت خواهد کرد، راوي گويد: عرض کردم اگر مرد دومي هم آن را به ديگري ياد داد باز هم تعليم دهنده اولي پاداش ميگيرد؟ فرمود اگر همه مردم آن عمل را فرا گيرند باز او اجر خود را خواهد گرفت، گفتم اگر او مرده باشد؟ فرمودند: اگر بميرد.
رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند: خداوند جانشينان مرا بيامرزد، گفته شد: يا رسول الله جانشينان شما چه کساني هستند؟ فرمودند: کساني که سنت مرا زنده نگه ميدارند و آنها را به بندگان خدا ياد ميدهند.
مداد علماء از خون شهيدان افضل است.
از گهواره تا گور دانش بجوئيد و علم فرا گيريد.
رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند: دنبال علم برويد اگر آن علم در چين باشد.
فرمودند طلب علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.
رسول گرامي صلي الله عليه و آله فرمودند: علم بر دو قسم است: علم اديان و علم ابدان.
رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند: من شهر علم هستم و علي «در» آن شهر است.
علي عليهالسلام فرمودند: هر کسي سخني به من ياد دهد مرا بنده خود کرده است.
بخوان به نام خداي بزرگ خود که به قلم تعليم فرمود و به انسان آموخت آن چه را که نميدانست.
فقط علماء از خدا ميترسند، بگو آيا مساوي هستند آنهائي که ميدانند و آنهائي که نميدانند.
به او سيره و سنن بياموزيد و در فراگيري احکام او را قوي و استوار نمائيد.
هر کس براي طلب علم از خانه خود خارج گردد او در راه خدا حرکت ميکند تا
[ صفحه 396]
آنگاه که برگردد.
فرمودند: عالم از روزهدار عابد و نماز شبخوان افضل است.
فرمودند: هنگامي که عالمي از دنيا برود شکافي در اسلام ايجاد ميگردد که هيچ چيز آن را پر نميکند، مگر اين که کسي مانند او بيايد.
اين کتيبه ناقص است.
علي عليهالسلام فرمودند بدانيد کمال دين در طلب علم و عمل به آن است، طلب علم بر شما از طلب مال واجبتر است.
فرمودند: مال از طرف خداوند تقسيم شده و ضمانت داده شده که به شما برسد زيرا عادلي آن را قسمت کرده و به شما خواهد رسيد، ولي علم در نزد خداوند محفوظ است و بايد آن را طلب کنيد، بين عالم و پيامبران فقط يک درجه تفاوت است.
امام صادق عليهالسلام فرمودند: بر شما لازم است که در دين خدا فکر کنيد و فقه ياد بگيريد و مانند بيابان گردان نباشيد، بدانيد هر کس در دين خدا تفکر نکند و فقه نياموزد خداوند روز قيامت نظر رحمت بر او نخواهد افکند و اعمال او را تزکيه نخواهد کرد.
امام صادق سلام الله عليه فرمودند: در دين خدا تفقه داشته باشيد و کسي که در دين تفقه نکند از بيابان گردان به حساب خواهد آمد.
خداوند متعال ميفرمايد: در دين بايد تفقه داشته باشند و هنگامي که به طرف خويشاوندان خود برگشتند آنها را انذار نمايند، اميد ميرود آنها هم بشنوند و از عواقب کارهاي خود بترسند.
امام عليهالسلام فرمودند: در مجلسي که با يکي از افراد مورد وثوق بنشينم، از عمل يک سال بيشتر مورد وثوق و اطمينان است.
خداوند متعال ميفرمايد: روزي که خداوند پيامبران را جمع ميکند و ميفرمايد: مردم در مقابل شما چه گفتند: آنها ميگويند: بار خدايا تو همه چيز ميداني و از غيب اطلاع داري.
[ صفحه 397]
بار خدايا در ميان آنها رسولي را مبعوث فرما، تا آيات تو را براي آنها تلاوت کند، و به آنها کتاب و حکمت بياموزد، بار خدايا تو عزيز و حميد هستي، هنگامي که براي آنها پيامبري فرستاد از خودشان که آيات او را براي مردم خواند و آنها را تزکيه کرد و کتاب و حکمت به آنان تعليم داد، در صورتي که آنان قبلا در گمراهي به سر ميبردند.
امام عليهالسلام فرمودند: کسي که دوست دارد به آزاد شوندگان از آتش نگاه کند به متعلمان نظر افکند، به خدائي که جانم در دست او ميباشد، هر طالب علمي که به طرف محل تدريس علوم قدم بردارد خداوند براي هر گامي که برميدارد عبادت يک سال مينويسد و براي او در برابر هر گام شهري در بهشت بنا ميکند، او در روي زمين راه ميرود و زمين براي او استغفار ميکند و هرگاه وارد صبح يا شب گردد مورد مغفرت قرار ميگيرد، و فرشتگان گوهاي ميدهند که او از آتش آزاد ميباشد.
امام عليهالسلام فرمودند: هر کسي دنبال علم را بگيرد مانند کسي است که روزها را روزه بدارد، و شبها را به نماز بگذارند، اي ابان کسي که علم به مردان بياموزد بهتر است از اين که به وزن کوه ابوقبيس طلا در راه خدا انفاق کند.
امام عليهالسلام فرمودند: هر کس دنبال علم برود و علم را فرا گيرد خداوند دو اجر به او ميدهد و اگر نتوانست آن علم را به دست آورد يک اجر خواهد داشت.
اي رسول ما قبل از اين که قرآن کاملا به شما وحي نشده در خواندن آن شتاب نکن.
بگو بار خدايا علم مرا زياد کن و مرا به شايستگان ملحق ساز.
سخن گفتن با پرندگان بما تعليم شده و از هر چيز بهرهمند شديم.
کميل بن زياد گويد: اميرالمؤمنين عليهالسلام، دست مرا گرفت و به طرف صحرا برد، هنگامي که وارد بيابان شديم، نفسي عميق کشيد و فرمود: اين دلها مانند ظرفهائي ميباشند که بهترين آنها دلي است هر چه فرا گيرد نگه دارد، اينک هر چه برايت ميگويم در دل خود محفوظ بدار.
مردم بر سه دسته هستند: عالم رباني و خداشناس، دوم کساني که براي نجات
[ صفحه 398]
خود دنبال علم ميروند و دانش ميآموزند، و گروه سوم مردمان ناداني هستند که دنبال هر صدائي ميروند و با هر بادي حرکت ميکنند و از علم و فضيلت بهرهاي ندارند و در دلشان روشنائي علم وجود ندارد و از هدفهاي مشخصي هم پيروي نميکنند و تکيه گاهي هم ندارند.
اي کميل علم بهتر از مال است، علم از تو محافظت ميکند، در حالي که تو بايد از مال نگهداري کني، مال با نفقه نقصان پيدا ميکند در حالي که از علم هر چه انفاق کني زياد شده و رشد پيدا ميکند، و احترامي که به وسيله مال فراهم ميگردد با رفتن مال از بين ميرود.
اي کميل معرفت و آشنائي با علم، اصول و قواعدي به انسان ميآموزد که در شناخت دين از آنها ميتوان بهره گرفت، به وسيله علم در زندگي ميتوان طاعت خداوند را به جاي آورد و اثر نيکوئي بعد از مرگ از خود به جاي گذاشت، علم حاکم است و مال محکوم.
اي کميل دارندگان مال همه هلاک شدند ولي علماء زنده هستند، علما زنده ميباشند تا آن گاه که روزگار باقي است، بدنهاي آنها از نظر پنهان شده ولي آثار آنها در دلها موجود است، اينک بدان در اين جا علم فراوان هست، (در اين هنگام به سينه خود اشاره کردند) اگر کساني بودند که از اين علوم به آنها تعليم ميدادم.
آري در اين جا افرادي هستند و من با آنها برخورد هم دارم ولي آنها کساني هستند که گفتهها را سريعا درک ميکنند ولي مورد اعتماد نيستند که به آنها از علوم و معارف چيزي تعليم گردد، آن جماعت دين را وسيله دنيا قرار دادهاند و با نعمتهائي که خداوند به آنها داده بر بندگان خدا فخر و مباهات ميکنند و به دوستان او تجاوز مينمايند.
يا کساني هستند که دنبال حق ميباشند، اما بصيرت ندارند و حق را درک نميکنند و از اسرار آگاه نميباشند، آنها همواري در شکاند و در شبههها گرفتار ميباشند نه از اين پيروي ميکنند و نه از آن و همچنان سرگردانند.
[ صفحه 399]
يا کساني ميباشند که در لذت و شهوت فرو رفتهاند و مهار خود را براي رسيدن به خواستههاي نفساني رها کرده و براي به دست آوردن مال حرص و ولع دارند، هر چه به دست ميآورند روي هم انباشته ميکنند، اين گروهها هرگز در فکر دين نيستند و به حيوانات بيابان شباهت دارند، اين چنين علم با مرگ عالمان ميميرد.
آري بار خدايا تو زمين را از حجت خالي نميگذاري، و آن حجت از طرف خداوند در ميان مردم هست، آن حجت يا در ميان مردم ظاهر و مشهور است و يا از دست ظالمان مخفي ميباشد خداوند اين حجت را در ميان مردم گذاشت تا دلائل و براهين او باطل نگردند و حجت بر مردم تمام شود.
آنها چه اندازه هستند و چه تعدادي ميباشند، آن دسته، به خداوند سوگند عددشان بسيار اندک است ولي مقام و منزلتشان بسيار ميباشد، خداوند به وسيله آنها حجتهاي خود را تمام ميکند و براهين خود را حفظ ميگرداند، تا هنگامي که آنها حجت را به افرادي نظير خود بسپارند و در دلهاي آنها جايگزين نمايند.
علم با بينش حقيقي به طرف آنها شتابان آمده آنها با روح يقين با آن برخورد کردند و از آن چه متنعمان و افراد خوشگذران ناراحت بودند آنها ملايمت از خود نشان دادند و آنان انس گرفتند با چيزهائي که جاهلان از آن وحشت داشتند.
آن جماعت در حالي که با بدنهاي خود با دنيا مصاحب بودند ولي ارواح آنها در بالاترين مقام جاي داشت و با ملأ اعلي در ارتباط بودند، آنها جانشينان خداوند در روي زمين و دعوتکنندگان مردم به سوي دين ميباشند، آه چه اندازه اشتياق ديدار آنها را دارم، بعد از آن به کميل فرمودند اگر ميخواهيد برويد.
|