از ساليان بسيار دور علماء و دانشمندان و رجال علم و ادب و علاقمندان به علوم و معارف اسلامي آثار علمي خود را به آن کتابخانه مبارکه اهدا ميکردند و در نظر داشتند از خود يادگاري در آن جا داشته باشند.
سنت بسيار خوب و پسنديدهي بوده و هست، انصاف بايد داد و حقيقت هم همين است که ما وقتي به تاريخ کشورمان و گذشته اين مرز و بوم نگاه ميکنيم، تنها کتابخانهاي که از گذشته مانده و ميراث پدران و نياکان ما را حفظ کرده همين کتابخانه آستان قدس ميباشد که در پرتو حضرت رضا عليهالسلام به جاي مانده است.
از دوره صفويه به بعد در شهرستانهاي ايران صدها مؤسسه علمي ساخته شده و در کنار هر بناء علمي يک کتابخانه هم دائر بوده. در شهرهاي اصفهان، قم، تهران، مشهد مقدس، نجف و کربلا و ساير شهرها و قصبات کتابخانههاي زيادي تاسيس گرديد، و هزاران کتاب از اطراف و اکناف جمعآوري شد و در اختيار اهل علم و ادب قرار گرفت.
ولي بعد از مدتي که مؤسس آنها درگذشت، کتابها همه پراکنده شد، يکي از مهمترين کتابخانههاي ايران در عهد صفوي کتابخانه مرحوم علامه مجلسي مؤلف بحارالانوار بود، که در آن ايام يکي از مشهورترين کتابخانهها در منطقه به شمار ميرفت، علامه مجلسي هم اهل علم و تحقيق بود و هم نفوذ داشت او از موقعيت خود حداکثر استفاده را کرد و آن کتابخانه بزرگ را پديد آورد.
کساني که با زندگي مرحوم مجلسي آشنائي دارند ميدانند آن بزرگوار در جمعآوري آن کتابخانه بسيار کوشش کردند، افرادي را به کشورهاي خارج فرستادند
[ صفحه 411]
تا مصادر و ماخذ معتبر را براي ايشان فراهم کنند، ولي بعد از درگذشت آن بزرگوار همه کتابخانه از بين رفت و بار ديگر به کشورهاي خارج رفت و در آن جاها به فروش رسيد.
کتابخانه مرحوم شيخ حر عاملي، حاج ميرزاحسين نوري، کاشف الغطاء، شيخ محمد سماوي، شيخ فضل الله نوري و شيخ عباس قمي و دهها نفر امثال اين بزرگان که داراي کتايخانه بودند و نوادر فراواني را در آن مجموعهها گرد آورده بودند، پس از اين که ديده از جهان بستند، همه کتابها توسط دلالان از وارثان نااهل خريداري شد و به خارج منتقل گرديد.
از اين رو گروهي از اهل علم و ادب و رجال علاقمند به کتاب مجموعههاي خود را به آستان مقدس رضوي هديه کردند تا در آن جا محفوظ بماند، من به همه کساني که کتابخانه و مخطوطات در اختيار دارند، توصيه ميکنم: براي اين که کتابها و مجموعههاي شخصي آنها در کشور بماند کتابهاي خود را به کتابخانه روضه رضويه وقف کنند و يادگاري از خود به جاي گذارند.
|