تا آن جا که نگارنده اطلاع دارد تا سالهاي 1340 کتابخانه آستانه مقدسه رضويه براي کتابخانه کتاب و يا کتابخانهاي را خريداري نميکرد و اگر گاهي کتابي ابتياع ميشد خود کتاب مورد اهميت نبوده بلکه فروشنده در نزد مقامات اهميت داشته و ميخواستهاند فروشنده به نوائي برسد و کتاب بهانه بوده است، البته اين موارد هم بسيار نادر است.
کتابخانه رضويه از بدو پيدايش خود همواره به عواطف و ايمان مردم و زائران بستگي نادر داشته و اين مردم بودهاند که با اهداء و تقديم و با وقف کردن کتاب و قرآن آن جا را مورد حمايت خود قرار ميدادهاند و در رونق و پيشرفت آن کوشش ميکردهاند،اگر به وقف نامههاي موجود در اين مورد مراجعه شود معلوم ميگردد که ايمان و ايثار صاحبان علم و فضيلت و مرو جان فرهنگ و ادب چه سهم عظيمي در تکوين و ادامه حيات اين مؤسسه فرهنگي و مذهبي داشته است.
به طور کلي تا چند دهه قبل مقامات آستانه هرگز در فکر اين نبودهاند که مجموعهاي از کتب خطي و يا چاپي خريداري کنند و تحويل اين مجموعه دهند، بلکه همواره در انتظار بودند که شخصي کتابخانه خود را به اين کتابخانه هديه کند و يا صاحب مقام و مکنتي حاضر گردد تعدادي کتاب به اين جا تقديم نمايد و يا عالم و
[ صفحه 423]
دانشمندي از جهان برود و کتابخانه او از طرف وارثان به اين جا بيايد.
از سالهاي 1340 که کتابخانههاي دولتي مانند کتابخانه دانشگاه و يا کتابخانه مجلس و ملي اقدام به خريدن کتابهاي خطي و مجموعههاي فرهنگي کردند، مقامات آستان قدس هم تشويق شدند در اين کار اقدام کنند. از اين سالها مجموعههائي خريداري شد و به کتابخانه تحويل گرديد البته وقتي موضوع خريدن به ميان آمد گروهي علاقمند شدند کتابهاي خود را به آستان مقدس بدهند و در مقابل پولي هم بگيرند.
ولي کميسيون ارزشيابي کتاب در آستان قدس اغلب از کارشناسان خود کتابخانه بودند آنها از بازار کتاب و دلالاني که در اين ميان بودند و واسطه ميشدند اطلاع نداشتند. کارشناسان آستان قدس چون از مشهد بيرون نشده بودند و از دنياي خارج اطلاع نداشتند کتابهاي عرضه شده براي فروش را به قيمتهاي کمتري ارزيابي ميکردند روي همين جهت بسياري از فروشندگان که فکر مادي داشتند کتابهاي خود را به جاهاي ديگر فروختند. بعضي از آقايان خيال ميکردند هنوز زمان شاه شهيد و يا خاقان مغفور ميباشد و قيمتها فرق نکرده است.
بر اساس گزارش آستان قدس در سالهاي 1350 - 1348 مقدار زيادي کتاب و قرآن نفيس خطي و مرقعات خطوط و کتب چاپي به دفعات خريداري شد که يک فقرهي عمده قابل در آن مجموعه مرحوم دکتر رضا صحت است شامل سيصد و دوازده جلد کتاب و قرآن خطي بسيار نفيس که بر طبق تقويم کارشناسان به مبلغ دويست و شصت و هشت هزار تومان خريداري شد.
در حين معامله مرداد ماه 1349، آقاي احمد رسوليان از بازرگانان نيکوکار پانصد هزار ريال آن را تاديه کرد و شش جلد از قرآنهاي مجموعه مزبور به ارزش مبلغ اهدائي به نام وي ثبت شد و قبض رسيد صادر گرديد، با ترقي روز افزون بهاي کتاب خطي در حال حاضر (1353) ارزش مجموعه دکتر صحت به پانزده ميليون ريال بالغ گرديده است.
خوانندگان محترم توجه داشته باشند که در سالهاي 1349 درآمد آستانه مقدسه
[ صفحه 424]
بسيار در سطح عالي بود ولي خصلت ذاتي کارگذاران آستانه آنها را وادار ميکرد که يک بازرگاني پيدا کنند تا او مقداري از مبلغ کتب خريداري شده را بپردازد. واين است انديشه و روش کارگذاران آستان مقدس که هميشه چشم به راه کمک ديگران بودهاند.
|