ما در موضوع نقل و انتقالات کتابخانه مبارکه رضويه تذکر داديم که آخرين بار در سال 1354 کتابخانه به محل فعلي آن در ساختمان جديد متصل به صحن موزه انتقال پيدا کرد طبقه‏ي اول و همکف آن اختصاص به موزه دارد و طبقات بالا در اختيار کتابخانه [ صفحه 426] مبارکه مي‏باشد و تالار قرائت هم در جنب صحن موزه مي‏باشد. اين ساختمان گنجايش موزه و کتابخانه را ندارد، علاوه بر اين که بعد از انقلاب تعداد، کتب خطي و چاپي چند برابر شده و مراجعان و مطالعه کننده‏گان هم بسيار زياد شده‏اند اين ساختمان پاسخگوي نيازها را نمي‏داد، بنابراين نخستين کاري که مقامات آستان قدس انجام دادند ساختن بنائي بزرگ با شرائط و نيازها بود. پس از مطالعات لازم طرحي تهيه شد و در زمين‏هاي مخروبه فلکه بزرگ آستان قدس در بخش شمالي اماکن متبرکه اقدام به احداث بنا گرديد اين ساختمان بزرگ و مجلل که يکي از شاهکارهاي معماري سنتي و تلفيق آن با معماري جديد مي‏باشد در شرف انجام است و انشاء الله از سال 1371 شمسي کتابخانه به اين مکان منتقل خواهد شد. نگارنده در اين جا با جناب مهندس رضا ديشيدي معمار عالي مقام آستان قدس گفتگوهائي انجام داده که به نظر خوانندگان مي‏رسد، لازم به يادآوري است که اين ساختمان با طرح و نظارت ايشان انجام گرفته و گفته‏هاي وي خود يک سند است. آقاي ديشيدي فرمودند: ساختماني که قبل از انقلاب ساخته شده بود، با موزه همراه بود، طبيعي است کتابخانه نمي‏تواند با موزه همراه باشد، چون يکي طبعا سر و صدا دارد و ديگري نيازمند سکوت مي‏باشد، جهت ديگر اين که در آن ساختمان نور به اندازه کافي نبود و اين خود موجب ناراحتي براي افرادي مي‏گرديد علت ديگر تنگي جا بود که گنجايش کتاب‏هاي زياد را نداشت. بعد از انقلاب تعداد کتاب‏ها از هشت هزار به سيصد هزار رسيده بالطبع ساختمان نمي‏توانست اين کتاب‏ها را در خود جاي دهد، و کتابخانه سابق تبديل به يک انبار گرديد، بنابراين آستان قدس تصميم گرفت کتابخانه‏اي جديد بسازد و اين مشکل را برطرف نمايد و فضاي زيادي در اختيار مردم قرار دهد. کتابخانه آستان قدس ويژگي‏هائي دارد که شايد در دنيا نظير نداشته باشد. [ صفحه 427] کتابخانه‏ها معمولا براي خود حدود و مقرراتي دارند و مراجعه کنندگان افراد خاص و طبقات معيني هستند که براي استفاه و مطالعه به کتابخانه مراجعه مي‏کنند و قصد مراجعه کنندگان هم تنها تحقيق و بررسي در موضوعي است که روي آن کار مي‏کنند. اما کتابخانه آستان قدس رضوي به علت مجاورت با حرم مطهر امام رضا عليه‏السلام مورد مراجعه همه طبقات مي‏باشد، حتي افراد بي‏سواد هم به کتابخانه مراجعه مي‏کنند تا چه رسد به اهل تحقيق و اساتيد و دانشجويان و دانش‏آموزان که هر کدام به منظوري به کتابخانه مراجعه مي‏کنند و از آن استفاده مي‏نمايند. از سوي ديگر رعايت مسائل مذهبي ايجاب مي‏کند که ما سالن‏هاي قرائت بانوان را از مردان جدا کنيم و براي هر کدام سالن مخصوص قرار دهيم تا با آزادي و فراغت بال و با حفظ عفت و حجاب و با خاطري آرام و بي‏دغدغه به مطالعات خود ادامه دهند و هيچ گونه مزاحمتي براي آنان فراهم نگردد و شئون آسان مقدس هم حفظ شود و هيچ کدام اين‏ها در ساختمان سابق عملي نبود. ما در صدد بوديم جائي پيدا کنيم که پاسخگوي اين نيازها باشد، زميني که بتواند اهداف ما را در خود جاي دهد. طراحي و ساخت يک کتابخانه مشکلاتي دارد و بايد به دقت روي آن کار کرد تا به نتيجه مطلوب رسيد با توجه به مشکلات کار و با رعايت اين نکته که حتي المقدور ساختمان طوري احداث شود که اين مسائل را پاسخ گويد، ما دست به کار شديم. ساختمان جديد کتابخانه در سه طبقه طراحي شده: يک طبقه در زيرزمين و دو طبقه در بالا قسمت بالا به خاطر رعايت ارتفاع گنبد و گلدسته‏ها امکان ساختن بيش از دو طبقه نبود، طبقه زيرزمين که يازده هزار متر مربع زير بنا دارد با ارتفاع پنج متر ساخته شده است. در اين طبقه سالن مطالعه نشريات ادواري بانوان و آقايان، سالن قرائت قفسه باز براي آقايان و بانوان و کودکان که هر کدام سالن جداگانه‏اي دارند، سالن سمعي و بصري براي بانوان، سالن سمعي و بصري براي آقايان، و سالن سمعي و بصري براي [ صفحه 428] کودکان، سالن نمايشگاه‏هاي دائمي براي واقفين و مرقعات و مرکز اسناد و مطبوعات و يک سالن چاي خوري. در اين طبقه جائي به نام قلعه کتاب ساخته شده که بسيار محکم و استوار است، در اين قلعه که در حقيقت يک مخزن بزرگ کتاب مي‏باشد، در آن کتب خطي نفيس و نسخ گرانبها و ممتاز که از نظر هنري و موضوعي حائز اهميت مي‏باشند نگهداري خواهند شد و در هنگام جنگ و بمباران‏هاي احتمالي کتابها مصون بمانند و گزندي به آن‏ها نرسد. در طبقه همکف که زير بناي آن قريب به نه هزار و پانصد متر مربع مي‏باشد و به ارتفاع چهار متر و نيم شامل سالن قرائت عمومي براي آقايان و قرائت عمومي براي بانوان و سالن کتب مرجع براي آقايان و بانوان، سالن گردش کتاب، فيش دانها، قسمت‏هاي اداري، نمازخانه و قسمت‏هائي براي نشر کتاب و يک سالن بزرگ سخنراني به عرض 26 و طول 42 متر همراه با سالن انتظار و يک فروشگاه کتاب در حاشيه بست بالا خيابان. طبقه سوم با زير بناي چهار هزار و پانصد متر مربع به ارتفاع سه متر شامل مخزن کتب خطي و چاپي به طور جداگانه، گنجينه قرآن، سالن براي محققان و مطالعه کنندگان کتب خطي، امور هنري، خطاطي، تذهيب، فيلموتيک، صحافي، قرنطينه کتاب، مخزن کتب ويژه و مکاني براي محققان و نويسندگان که از کتب چاپي استفاده مي‏کنند. اين ساختمان جمعا بيست و شش هزار متر مربع زير بنا دارد، و مجهز به سيستم آتش‏نشاني، سيستم تلويزيون‏هاي مدار بسته، آسانسورهاي کتاب و سيستم ترجمه در آن واحد مي‏باشد.