|
در متن وقف نامه پس از تسميه و درود بر رسول اکرم و اهلبيت عليهمالسلام آمده: حاج حسين علي محمد وزيري پس از اقرار به يگانگي خداوند عالم و نبوت انبياء عظام از حضرت آدم تا حضرت خاتم و وصايت حضرت امام المتقين، قطب الموحدين اميرالمؤمنين صلوات الله عليه و امامت يازده تن از اولاد امجاد اين بزرگوار که آخر ايشان حضرت امام قائم ابن حسن عسکري است عجل الله تعالي فرجه.
که از انظار غائب و ظهور موفور السرورش را براي نظم بلاد و عباد منتظر و طالب، تا زمين را از عدل و داد پر نمايد و نيز پس از اقرار به صحت تمام ما جاء به النبي
[ صفحه 450]
از حشر و نشر و عقاب و ثواب و غيره در کمال عقل و دانش و ادراک و بينش وقف مؤيد شرعي و حبس مخلد اسلامي نمودند.
شش دانگ زمين پلاک شماره دو هزار و نهصد و پنجاه و يک واقع در بخش سه يزد قريب مسجد جامع به حدود و خصوصيات مندرجه در سند مالکيت شماره هشتصد و پنجاه و که در پانزدهم شهريور هزار و سيصد و چهارده، چهار دانگ آن در صفحه دويست و هشتاد و نه و دو دانگ ديگران در صفحه دويست و هشتاد و پنج دفتر نه به ثبت رسيده است.
ملکي متصرفي خود که در روي آن از طرف جناب آقاي محمد هراتي فرزند مرحوم آقا حسين علي بازرگان محترم يزدي مقيم تهران ساختمان مجلل و آبرومندي براي کتابخانه وزيري ايجاد و از جانب آقاي حسين بشارت فرزند حاج محمد بازرگان ساکن يزد مخزني جهت نگهداري کتب خطي بنا و اهداء گرديده و به نام کتابخانه وزيري يزد ناميده ميشود.
به انضمام کليه کتابهاي موجوده در کتابخانه مزبوره اعم از خطي و چاپي مصور، قطعات خوشنويسها، و اساتيد، طومارها، وقف نامهها، صداقنامهها، جرائد و کتب ايراني و غير ايراني و غيره، و به طور کلي آن چه از هر مقوله کتاب که فعلا در کتابخانه موجود است، به خصوص قرآنها و مرقعات و طومارها بدون استثناء به علاوه آثار متعلقه به کتابخانه مزبوره از ميز و صندلي و امتياز برق و تلفن و پنکه و بخاري و غيره.
که فعلا در تصرف کتابخانه است کلا بر آستانه مقدسه حضرت ثامنالائمه علي بن موسي الرضا عليه و علي آبائه التحية و الثناء که کتابخانه وزيري يزد شعبهاي از کتابخانه آستانه مقدسه رضويه باشد تا کافه و عامه افراد سکنه ايران حق استفاده از آن را داشته و هر يک در خور استعداد خود عندالحاجة از مندرجات کتابها و ساير مدارک و اسناد موجود در کتابخانه استفاده نمايند. و ضمن العقد شروط ذيل که قابل هيچ گونه تغيير و تبديل نخواهد بود مقرر گرديد.
اول - پلاک شماره دو هزار و نه صد و پنجاه و يک فوق ملکي واقف براي ابد
[ صفحه 451]
منحصرا جهت کتابخانه اختصاص داده شده، چنان که هم اکنون ساختمان کتابخانه بر روي زمين مذکور استقرار دارد و در هيچ عصر و زماني قابليت نقل و انتقال و تغيير و تبديل با حسن و غيرها و استفاده به غير از کتابخانه وزيري يزد ندارد در هيچ دوران تغيير محل کتابخانه و انتقال کتب و ساير موجودي کتابخانه امکانپذير نخواهد بود به علاوه عنوان کتابخانه وزيري يزد نيز به هيچ وجه نبايد تغيير داده شود، فمن بدله بعد ما سمعه فانما ائمه علي الذين يبدلونه و عليه لعنة الله و الملائکة و الناس اجمعين.
دوم - کتابخانه مزبوره بايد همه روزه به غير از ايام تعطيل براي استفاده عموم باز باشد و کتابهائي که مورد نياز مراجعه کنندگان است در سالن قرائت کتابخانه با شرائطي که در نظامنامه مخصوص قيد خواهد شد جهت مطالعه و استفاده در دسترس مراجعين بگذارند، کما اين که قارئين و مطالعه کنندگان نيز مکلف به رعايت مقررات مذکور در نظامنامه خواهند بود.
سوم - بيرون دادن و بيرون بردن کتاب و قرآن و ساير اسناد و مدارک موجود در کتابخانه، از کتابخانه مطلقا ممنوع است واحدي حق بيرون دادن و بيرون بردن آنها را از کتاخانه ندارد به علاوه قرآنها و کتب ادعيه را اعم از خطي و چاپي نبايد به دست غير مسلم بدهند و اين گونه قرآنها و کتب فقط از زير محفظهي شيشهاي در معرض تماشاي غير مسلم قرار خواهد داشت.
چهارم - کتب نفيسه خطي مصور که به واسطه قدمت يا جهات هنري ذي قيمت است نبايد به دست هر کسي داده شود، اگر ضرورت اقتضا کند بايد در اطاقي غير از قرائت خانه عمومي با حضور متولي يا با حضور مدير کتابخانه و يکي از نظار آتي الذکر به مراجعه کننده ارائه نموده پس از رفع حاجت بلافاصله به حال خود در مخزن تب خطي عودت دهند.
پنجم - کتابهائي که کمياب بوده يا نسخه آن منحصر به فرد است جز به دست افراد معتمد و مورد اطمينان و وثوق نبايد داده شود و در حين قرائت و استفاده اشخاص از اين گونه کتب نيز بايد کاملا مواظبت نموده مراقبت شود در موقع ورق زدن انگشتان را با
[ صفحه 452]
آب دهن تر نکنند و با فشار که موجب ايجاد چين و چروک در اوراق کتاب خواهد نمود ورق نزنند.
رعايت اين شرط که مورد علاقه وقف است و ساير شرايط مذکوره در نظامنامه مخصوصا يادآوري به مراجعه کنندگان در موقع استفاده از اين کتب تکليف شرعي و قانوني متصديان امور کتابخانه و کتابدارها خواهد بود و چنان چه با تذکر کتابدار رعايت اين شرط نشود کتاب از مراجعه کنندگان اخذ خواهد گرديد.
ششم - استعمال دخانيات و مواد آتش از در کتابخانه و حريم آن به طور کلي ممنوع است و رعايت پاکيزگي و نظافت براي متصديان کتابخانه و مراجعين الزامي است. به خصوص مدير کتابخانه موظف است که دقيقا موظف است که دقيقا مواظبت نمايد، کتابدارها در مخزن کتاب دخانيات و مواد محترقه استعمال نکند و در صورت عدم رعايت مختلف از خدمت در کتابخانه بايد منفصل گردند.
هفتم - تجليد و صحافي بايد در خود کتابخانه انجام گيرد و بيرون بردن کتاب بدين منظور مطلقا ممنوع است و انجام اين امر تحت نظر مستقيم مدير کتابخانه خواهد بود.
هشتم - با توجه به اين که طبق اسناد رسمي موجود در کتابخانه ششدانگ زمين پلاک شماره يک هزار و نه صد و پنج بخش سه يزد و شش دانگ خانه پلاک شماره دو هزار و هفت صد و پنجاه و نه اصلي باقي مانده بخش سه يزد و شش دانگ خانه قطعه اول مجزي شده از پلاک شماره پنج هزار و دويست و بيست و پنج واقع در بخش دو يزد و پنج سهم و نيم از نه سهم ششدانگ خانه شماره پنج هزار و دويست و نوزده بخش دو يزد.
همچنين يک صد و شصت سهم يک هزار ريالي از سهام شرکت سهامي کارخانه اقبال يزد وقف بر کتابخانه وزيري يزد ميباشد به منظور کمک به تامين هزينه خريد کتاب و ساير احتياجات ضروري با توفيقات رباني و توجهات حضرت ولي عصر عجل الله تعالي فرجه و به مصداق الباقيات الصالحات خير.
آقاي حاج سيد علي محمد وزيري واقف کتابخانه در حال کمال اختيار و بدون
[ صفحه 453]
جبر و اکراه وقف مؤبد و مخلد شرعي نمود سه سهم و نيم از نه سهم ششدانگ خانه پلاک پنج هزار و دويست و نوزده واقع در بخش دو يزد به حدود و خصوصيات مرقوم در اسناد مالکيت شماره يک هزار و پانصد و چهار ثبت شده در صفحات سيصد و نود و نه و چهار صد و يک دفتر چهار متمم.
سه سهم در صفحه يک صد و هشتاد و سه دفتر چهل و نه املاک، نيم سهم بقيه به انضمام ششصد و ششصت و شش سهم يک هزار ريالي از سهام بانک توسعه صنعتي و معدن ايران به شمارههاي دو هزار و سيصد و دوازده الي دو هزار و سيصد و شانزده هر ورقه سهم متضمن يک صد سهم هزار ريالي و شماره سيصد و سي شش بنجاه سهم يک هزار ريالي.
شماره دو هزار و پانصد و نود و پنج صد سهم هزار ريالي به ترتيب پنج سهم اول رديف «ص» سهم دوم رديف «پ» پنجاه و سهم سوم رديف ص و سهم چهارم رديف «ي» و سهم پنجم رديف «و» و سهم ششم رديف «پ پنج» بر کتابخانه وزيري يزد که به موجب اين وقفنامه شعبه کتابخانه آستان قدس رضوي ميباشد که درآمد و عوائد حاصله از آنها را همان طور که فوقا ذکر شد به مصرف خريد کتاب براي کتابخانه و عندالاقتضاء رفع ساير نيازمنديهاي کتابخانه بنمايد.
نهم: توليت موقوفات مذکوره در اين سند مادام الحيوة واقف با شخص واقف است واحدي را حق دخالت در امور کتابخانه و بازجوئي از عمليات واقف نخواهد بود. و واقف مستقلا در مطلق امور مربوط به کتابخانه بغير از فروش مجاز و مختارند. و پس از فوت واقف امر توليت در هر عصر و زمان مفوض است به نائب التوليه آستان قدس رضوي که متصدي امور توليتي آستانه حضرت رضا عليهالسلام باشد.
نظارت امر موقوفه مذکور به خصوص تصويب بودجه ساليانه کتابخانه با اکثريت سه نفر از پنج نفر زير: آقاي دکتر سيد محمد حسن وزيري فرزند واقف، آقاي سيد ضياء قريشي داماد واقف، آقاي حاج سيد محمد تقي محصل همداني نوهي خواهر واقف، آقاي دکتر حسن سعيد اردکاني مدير داروخانه دکتر سعيد يزد، آقاي مصطفي فرشاد وکيل پايه يک دادگستري مقيم اصفهان خواهد بود.
[ صفحه 454]
بعد از فوت هر يک از نظار مرقوم امر نظارت به شرح مذکور با اولاد صالح ايشان است، نسلا بعد نسل و بطنا بعد بطن، با تقديم طبقه سابقه بر لاحقه و تقدم ذکور بر اناث و در صورت تساوي شرائط تعيين ناظر صالح در قسمت اخير به قيد قرعه خواهد بود.
دهم - عنوان لوحه «کتابخانه وزيري يزد» و همچنين لوحه «ساختمان اين کتابخانه به همت و فتوت جناب آقاي محمد هراتي يزد بنا و اتمام گرديده» که با کاشي در پيشاني عمارت کتابخانه منقوش است الي الابد بايد ثابت و پايدار بماند و در صورت خرابي وظيفه مسئول کتابخانه است که به همين صورت و عبارت آنها را ترميم يا تجديد نمايد.
انتظار واقف از متولي بعدي و نظار، همچنين متصديان اداره کتابخانه اين است که تمام کوشش و مجاهدت خود را نسبت به حفظ و تکميل اين سرمايه با ارزش فرهنگي مبذول داشته نظر کليه مقامات دولتي و غير دولتي را براي بهتر اداره کردن کتابخانه جلب نمايند.
يازدهم - موارد، وقف به شرح مذکور را آقاي واقف به عنوان متولي قبض و تصرف نمودند و صيغه شرعيه جريان يافت.
دوازدهم - آقاي عباس استادان دارنده شناسنامه شماره بيست و يک هزار و چهار صد و نود و هفت يزد وکيل پايه يک دادگستري و نماينده قضائي آستان قدس رضوي در يزد با حضور در دفترخانه و اعلام اطلاع از مندرجات اين وقفنامه و مستند به تلگراف شماره چهار هزار و يک صد و سي و هفت مورخ بيست و پنجاه شش مورخ پانزدهم خرداد هزار و سيصد و چهل و هشت مقام معظم نيابت توليت عظماي آستان قدس رضوي اظهار نمودند.
اينک که نيت خير حجةالاسلام آقاي حاج سيد علي محمد وزيري نسبت به وقف کتابخانه وزيري يزد به عنوان شعبه کتابخانه آستان قدس رضوي عمل گرديده و تشرفات آن انجام شده است بقاي کتابخانه را در يزد با همين نام و نشان و عدم انتقال کتب را به
[ صفحه 455]
محل ديگر، همچنين تکميل تدريجي کتابخانه و اداره و تامين بودجه لازم را به نمايندگي از مقام نيابت توليت عظمي تعهد و تقبل مينمايم.
توضيح اين که براي پرداخت حق الثبت زمين پلاک دو هزار و نه صد و پنجاه و يک پنجاه هزار ريال و سه سهم و نيم از نه سهم خانه پلاک پنج هزار و دويست و نوزده، ده هزار ريال و بقيه موارد فوق مبلغ يک ميليون يک صد و چهل هزار ريال تقديم گرديد.
تاريخ شنبه دوازدهم تير ماه يک هزار و سيصد و چهل هشت شمسي برابر هفدهم ماه ربيعالثاني يک هزار و سيصد و هشتاد و نه قمري محل امضاء سيدعلي محمد وزيري. در مجلد اول فهرست کتابخانه وزيري يزد آمده: باني کتابخانه عمومي وزيري، بينظيري روشن ضميري به نام حاج سيد محمدعلي وزيري که کتاب حاضر فهرست کتب خطي کتابخانه اوست صاحب اجازات از اکابر آيات عظام معاصر و مفتيان کرام صاحب مآثر در خدمت خلق خدا با کمال صدق و صفا، اغنياء شهر وکلاي او، فقراء شهر عيال او.
نماند از کار خير که نکرد و چه بسيار اموال که او را ميشد و نخورد، ثمرة العمر خود را کتاب خريد و در اين راه از بذل مال و عمر دريغ نورزيد، ماده تاريخ کتابخانه را بعضي «کتابخانه وزيري يزد» که 1333 ميباشد گفتهاند، بعضي گفتهاند: «تقرء فيها کتبا قيمة» و سيد محمد هاشمي گلپايگاني گفته:
کتابک ان اردت بقاء ارخ
فقدمه لمکتبة الوزيري
مرحوم وزيري هنگامي که کتابخانه خود را وقف آستانه مقدس کردند در مشهد مقدس اين دو بيت را به خط خود نوشتند:
سزد که بر سر خورشيد سايه اندازم
چنين که سايه شمس الشموس بر سر ماست
باز اگر آب حياتي است به خمخانه اوست
باز اگر جام مئي هست به ميخانه اوست
|