يکي از مؤسسات آستانه مقدسه رضويه موزه قرآن و يا گنجينه قرآن مي‏باشد، قبل از تأسيس اين اداره قرآن‏ها در اختيار کتابخانه آستان قدس بودند، و بازديد از آن‏ها هم به طور خصوصي انجام مي‏گرفت. يعني تنها ميهمانان آستانه و يا دوستان رؤسا و مديران کتابخانه مي‏توانستند از آن‏ها ديدن کنند و عامه مردم و زائران از ديدن آن محروم بودند. قبلا در کنار اطاق رئيس کتابخانه سالني قرار داشت که نفائس کتابخانه را در آن جا گرد آورده بودند و کسي بدون اجازه رئيس کتابخانه، حق ورود به آن جا را نداشت بعد از انقلاب اسلامي قرآن‏هاي نفيس را يک جا گرد آوردند، و در بيست و دوم بهمن ماه 1364 رسما افتتاح گرديد و مورد استفاده عموم قرار گرفت. موزه قرآن اکنون به صورت يک اداره مستقل زير نظر يک مدير مسئول انجام وظيفه مي‏کند، و محل آن در کنار صحن نو و متصل به عمارت موزه مي‏باشد براي محل و نگهداري قرآن‏ها ساختمان بسيار مجللي در دو طبقه ساخته شده و از نظر هنري و گچ‏بري و تزئين در نهايت ظرافت و زيبائي است و با اشيائي که در آن جا گذاشته شده تناسب دارد. روزهاي اداري موزه براي ديدن عامه و زائران باز است، قرآن‏ها را در ويترين‏ها قرار داده‏اند و خصوصيات هر يک از آن‏ها را نوشته‏اند و معرفي کرده‏اند، هنرمندان و هنرشناسان از اين موزه ديدن مي‏کنند و از ديدن آن همه آثار هنري و تاريخي لذت مي‏برند، زائران و مردمان عادي هم از ديدن ظاهر آن اشياء در شگفت مي‏مانند و براي پديد آورندگان آن‏ها طلب رحمت مي‏کنند. به طوري که قبلا اشاره شد آستان قدس داراي بزرگترين مجموعه قرآن‏هاي خطي مي‏باشد و از اين جهت در دنيا بي‏نظير است چند سال قبل هنگام تخريب يکي از ديوارهاي اماکن متبرکه چند هزار قرآن قديم از لاي يکي از ديوارها بيرون شدند و در آن ايام در جرائد و روزنامه‏ها و مجلات درباره آن‏ها مطالبي ذکر شد و مسئولان آستان قدس [ صفحه 477] راجع به آن‏ها توضيحاتي دادند. به طور کلي درباره قرآن‏هاي آستان قدس از قرن اول هجري تا زمان حاضر اگر بخواهند تحقيقي جامع انجام دهند و هر يک را از نظر هنري و تاريخي مورد بررسي قرار دهند و خصوصيات هر يک را روشن کنند بايد چند مجلد کتاب نوشته شود و اکنون در اين جا تعدادي از آن‏ها را ذيلا يادداشت مي‏کنيم و از تفصيل معذوريم. ما در اين جا نخست قرآن‏هائي را که به علي عليه‏السلام و امام رضا نسبت داده شده‏اند ذکر مي‏کنيم و معلوم است که اين قرآن‏ها به امامان معصوم نسبت داده شده‏اند و از اين که اين قرآن‏ها به خط آن بزرگواران باشند ثابت نيست. 1 - قرآن منسوب به اميرالمومنين عليه‏السلام. اين قرآن را شاه عباس صفوي در سال يک هزار و هشت به آستانه مقدسه وقف کرده است، شيخ بهاءالدين عاملي چند خطي بر پشت اين مصحف مبارک نوشته و تائيد کرده که قرآن به خط علي عليه‏السلام مي‏باشد. 2 - يک جزء قرآن ديگر که آن هم منسوب به امام علي عليه‏السلام مي‏باشد و در 68 ورق نوشته شده که توسط مرتضي قلي خان طباطبائي نائب التوليه در سال 1337 قمري به آستانه مقدسه وقف شده و مرحوم شيخ محمد علي عاملي گواهي داده که خط علي عليه‏السلام مي‏باشد. 3 - قرآن منسوب به امام حسن مجتبي عليه‏السلام. 4 - قرآن منسوب به امام حسين عليه‏السلام. 5 - قرآن منسوب به امام سجاد عليه‏السلام. 6 - قرآن منسوب به حضرت صادق عليه‏السلام. 7 - يک جزء قرآن مجيد در 85 ورق بر پوست آهو به خط کوفي منسوب به خط مبارک موسي بن جفعر عليهماالسلام که آن هم توسط شاه عباس صفوي در سال 1009 وقف آستانه مقدسه شده و شيخ بهاءالدين آن را گواهي کرده است. 8 - قرآن ديگر منسوب به علي بن موسي الرضا عليهماالسلام اين نسخه در نجف اشرف بوده است يکي از مطلعين آستان قدس که در جريان اين موضوع قرار داشت به [ صفحه 478] اين جانب گفتند: اين قرآن در خانه يکي از علماء نجف اشرف بود و به عنوان يادگاري گرانبها در آن بيت نگهداري مي‏شد، صاحب قرآن نيازمند شد و تصميم گرفت آن را بفروشد. قرآن را به علامه بزرگوار مرحوم شيخ عبدالحسين اميني رضوان الله عليه دادند تا به فروش برسد صاحب قرآن پول زيادي را مطالبه مي‏کرد و قرار شد آن را به آستان قدس رضوي بدهند و در مقابل پولي دريافت کنند مرحوم اميني قرآن را به مشهد آوردند و به حضرت آيةالله ميلاني دادند تا از آن طريق به آستان قدس برسد و در صورت تمايل به آن جا فروخته شود. جريان از طريق آيةالله ميلاني به نيابت توليت اطلاع داده مي‏شود. نائب التوليه از اين که قرآني به خط امام رضا عليه‏السلام براي اولين بار کشف شده اظهار مي‏کند که آستان قدس آن را خريداري مي‏کند و قرآن به نظر کارشناسان مي‏رسد، صاحب قرآن پول زيادي براي آن طلب کرده بود. نائب التوليه اظهار مي‏کند ما بايد قرآن را نزد شاه بفرستيم و بهاء آن را هم اعلام کنيم در صورتي که موافقت کردند آستان قدس آن را خواهد خريد. نائب التوليه جريان را کاملا براي محمدرضا شاه نوشت و اين که قرآن از کجا آمده و در کجا بوده و مورد تاييد علماي اعلام هم مي‏باشد، توضيحاتي داد. شاه هم از اين که قرآني به خط امام رضا پيدا شده قرآن را خريدند و به آستان قدس وقف کردند و پشت آن را هم امضا نمودند و بار ديگر داستان شاه عباس و شيخ بهاءالدين تکرار شد. مرحوم آيةالله ميلاني چند سطري هم به خط خود پشت اين قرآن نوشتند ولي از اين که قرآن به خط امام رضا عليه‏السلام باشد اظهار نظر قطعي نکرده و فرموده‏اند: عنوان شده که اين خط امام علي بن موسي الرضا عليهماالسلام مي‏باشد. البته از يک فقيه جامع الشرايط هم جز اين انتظاري نمي‏رود که با احتياط مطلب بنويسد. رضوان الله عليه. در نامه آستان قدس درباره قرآن منسوب به حضرت رضا عليه‏السلام آمده است: جزوه‏اي که در اين نامه معرفي مي‏شود تاريخ تحقيقي پيدايش آن روشن نيست، ليک دلائل قدمت تاريخي در آن آشکار و هويدا است و قرائن مهرهاي سلطنتي مي‏رساند که اين [ صفحه 479] نسخه کريمه و ممتازي است و در گنجينه‏هاي شاهي پنهان بوده و کتابت آن را از حضرت ثامن‏الحجج الاطهار عليه‏السلام مي‏دانستند. به نقل اجمالي موثقي اين جزوه از کتابخانه‏هاي سلطنتي هند منتقل به عراق شده و آخرين شخصي که اين جزوه را داشته يکي از بزرگان نجف بوده که از اخيار علماء معاصر مقيم نجف مي‏بود. پس از در گذشتن فرزندان فاضل و متقي او براي حفظ اين اثر قديمي از گزند حوادث روزگار به راهنمائي و توسط علامه اميني صاحب الغدير به آستان قدس عرضه فروش داشتند. نگارنده گويد: نويسنده مقاله که نام خود را ننوشته است و درباره اين قرآن توضيحاتي داده است که نقل آن‏ها در اين جا مناسبت ندارد. بعد از اين چند قرآن که منسوب به ائمه اطهار عليهم‏السلام مي‏باشند، نوبت به ساير قرآن‏ها مي‏رسد که توسط اميران، متکلمان، صاحب منصبان، و افراد عادي به آستان مقدس حضرت رضا سلام الله عليه تقديم شده که ما اکنون تعدادي از آن‏ها را در اين جا ذکر مي‏کنيم. 1 - قرآن وقفي ابوالقاسم علي بن ناصر الدوله سيمجور از رجال دوره سامانيان که درسال 363 به آستان مبارکه وقف شده است. 2 - قرآن وقفي ابوالقاسم منصور بن محمد بن کثير از رجال عصر غزنوي که در سال 393 به آستان مقدسه رضويه وقف شده است. 3 - قرآن وقفي به خط ابوالبرکات که در سال 421 به روضه مبارکه رضويه وقف شده است. 4 - قرآن خط کوفي به خط محمد بن عباس قزويني مورخ 387. 5 - قرآن وقفي زمرد ملک در سال 540. 6 - قرآن مجيد به خط ياقوت مستعصمي. [ صفحه 480] 7 - قرآني که اوراق آن از چوب تراشيده و روي آن آيات قرآني نوشته شده است. 8 - قرآني تمام تذهيب در ششصد صفحه که در آن سيصد نوع تذهيب به کار رفته است. 9 - قرآني که پنج ترجمه و تفسير دارد، از تفسيرهاي حسيني، بيضاوي، مدارک، جلالين و کشاف استفاده شده است. 10 - قرآن احمد نيريزي خطاط معروف قرن يازدهم. 11 - قرآن بايسنغري که توسط بايسنغر ميرزا فرزند گوهرشاد آغا نوشته شده است. 12 - قرآني که به دستور ميرزا تقي خان اميرکبير نوشته شده است. نگارنده گويد: در مورد گنجينه قرآن يا موزه قرآن مقالات و رساله‏هاي زيادي نوشته شده و از طرف آستان قدس رضوي هم در اين مورد آثاري منتشر شده و درباره قرآن‏ها تحقيق و بررسي گرديده ما در اين جا از بحث آن‏ها که بسيار طولاني است خودداري کرديم. جويندگان مي‏توانند از آن مقالات و کتابها استفاده کنند و از خصوصيات قرآن‏ها آگاه گردند.