مجموعه بناها و اماکن متبرکه آستان قدس رضوي از آثار هنري مي‏باشند زيرا در هر يک از آن‏ها اثري از هنر هست، شکل ظاهري ايوان‏ها، رواق‏ها، صحن‏ها و گلدسته‏ها با اشکال خاصي توسط معماران و مهندسان طراحي گرديده و با اسلوب ويژه ساخته شده‏اند، در ساختمان اين بناهاي باشکوه و مجلل از طرف بانيان نهايت هنرنمائي انجام گرفته است. صدها معمار و مهندس، کاشي‏ساز، نقاش، حجار، منبت‏کار، خطاط و شاعر دست به دست هم دادند و اين همه آثار بديع را پديد آوردند. در بيوتات و اماکن مقدسه آستان قدس انواع و اقسام هنر در يک جا گردآوري شده و يک موزه تاريخي و هنري پديد آمده که اهل ذوق و هنر را مسحور خود مي‏کند و ما اکنون به چند نمونه در اين مورد اشاره مي‏کنيم. 1 - نخست معماران و مهندسان عالي مقام که در طول تاريخ بناهاي رفيع، مجلل و با شکوه را ساخته، ايوان‏ها، مناره‏ها، رواق‏ها، صحن‏ها و ساير ابنيه و اماکن متبرکه را با عشق و علاقه و ايمان و اخلاص بنا نمودند، و هر چه در توان داشتند به کار بستند و اين همه آثار بديع و جاوداني را خلق کردند و از خود به يادگار گذاشتند. 2 - يکي از هنرها صنعت کاشيکاري است که تمام بدنه‏هاي ساختمان را پوشانيده و با انواع و اقسام رنگ‏ها، گلها و نوشته‏ها آراسته شده‏اند و بينندگان را به طرف خود جلب مي‏کند، کاشيهاي هشت گوش و شش گوش که ديوارهاي حرم مطهر را پوشانيده‏اند از نفيس‏ترين نوع کاشي به شمار مي‏روند. [ صفحه 492] 3 - کتيبه‏هاي آستان قدس رضوي که با خطوط اساتيد فن در هر عصر و زماني نوشته شده‏اند، يکي از مظاهر هنرهاي ظريف به شمار مي‏روند که توسط خطاطان عالي مقام کتابت شده و يادگار قرون و اعصار مي‏باشند، کتيبه‏هاي داخل حرم صحن‏ها و رواق‏ها نمونه‏اي از هنر اصيل به شمار مي‏روند. 4 - آيينه کاري رواق‏ها نيز يکي از هنرهاي موجود در آستان قدس است. که اساتيد فن در تزئين اماکن متبرکه از آن استفاده کرده‏اند و جلوه آن در هنگام شب با روشن شدن چراغها و انعکاس نور در آئينه‏ها بينندگان را مجذوب مي‏نمايند و بارگاه ملکوتي امام عليه‏السلام را نورافشاني مي‏کنند. 5 - درهاي ورودي حرم مطهر و رواقها نيز يکي از آثار هنري به شمار مي‏روند. استادان و نجاران، هنر خود را در آن جا نشان داده‏اند منبت‏کاران با استفاده از طلا و نقره و ساير فلزها، هنرنمائي کرده‏اند و با تزئين درها با اشکال گوناگون آثار بديعي را پديد آورده‏اند. 6 - نقاشي و تذهيب يکي از هنرهائي است که در آستان قدس رضوي به کار گرفته شده است. نقاشان و مذهبان در طول تاريخ آثاري از خود به يادگار گذاشته‏اند که اينک زينت‏بخش ابنيه و اماکن متبرکه مي‏باشند. 7 - شاعران و سخنوران هم به سهم خود در انشاء قصائد و سرودن اشعار در مدح حضرت رضا عليه‏السلام و وصف بارگاه ملکوتي آن حضرت هنرنمائي کرده‏اند و اکنون تعدادي از قصائد و اشعار آن‏ها به زبان عربي و فارسي زينت‏بخش حرم مطهر و رواق‏ها مي‏باشد که خوانندگان را به وجد و نشاط مي‏آورند. 8 - سنگ‏تراشان و حجاران هم در تراشيدن سنگها و نصب آن‏ها در رواق‏هاي مطهر و صحن‏ها هنرنمائي کرده‏اند و عشق و علاقه خود را تزئين بارگاه امام عليه‏السلام نشان داده‏اند. 9 - صحافان و جلدسازان در کتابخانه آستانه مقدسه با هنرهاي خود کتاب‏هاي کهن را مرمت مي‏کنند و جلدهاي زيبائي را که نمونه آن‏ها را ملاحظه مي‏کنيد [ صفحه 493] ساخته‏اند و هنرهاي کهن اين مرز و بوم را زنده نگهداشته‏اند. 10 - يکي از هنرهاي موجود در آستان قدس رضوي فرش‏بافي بوده است، اين هنر ارزنده که براي ما ايرانيان جنبه ملي هم دارد و ايران با فرش‏هاي دست بافت خود شهرت جهاني پيدا کرده است، در اين ميان خراسان و مشهد و آستان قدس هم در تداوم اين هنر اصيل سهم به سزائي دارند و اينک کارخانه قاليبافي آستان قدس رضوي در زنده نگهداشتن اين هنر اصيل گام برمي‏دارد. به طور کلي آستان قدس رضوي کانون هنر و مرکز صنايع ظريفه مي‏باشد، هر کس در هنر فني که تخصص داشته از روي اخلاص در اين جا کار کرده و صداقت خود را نشان داده است. «هنر در آستان قدس» موضوع يک کتاب مستقل است و بايد هر يک از مهندسان و معماران و کارشناسان و متخصصان در رشته‏هاي هنر که در فوق به آن اشاره شد کار کنند و حق مطلب را ادا نمايند. خوشبختانه آستانه مقدسه امروز در همه آن فنون مشغول فعاليت مي‏باشد و هنرمنداني را در رشته هنرهاي سنتي به کار گرفته است. کارخانه کاشي‏سازي و فرش‏بافي و خطاطي و نقاشي و تذهيب و صحافي و جلدسازي هم اکنون دائر مي‏باشند و هنرمندان به کارهاي هنري مشغول هستند و اميدواريم آستان قدس با سعه صدر همه هنرمندان را بپذيرد.