امام رضا عليه‏السلام هنگام اقامت در مرو مجلس مناظره و مذاکره علمي داشتند، آن حضرت در نشر علوم و معارف اسلامي و آثار اهل‏بيت عليهم‏السلام در خراسان بسيار مؤثر بودند، امام عليه‏السلام گاهي مجلس اختصاصي داشت که در آن با دانشمندان و صاحبنظران شرکت مي‏کردند، زماني در مسجد جامع براي عموم مردم اصول و فروع دين و حقائق قرآني را بيان مي‏فرمودند. امام رضا عليه‏السلام با متکلمان و فلاسفه و حتي با ملحدان و زنديقان و دهريها هم به گفتگو و مناظره مي‏پرداختند و در مسائل گوناگون با آنان مذاکره داشتند، صحبت‏هاي آن بزرگوار با عمران صابي و سليمان مروزي بسيار مفصل و طولاني مي‏باشد و در آن مباحث وجود و توحيد بحث شده و امام عليه‏السلام به سؤالات آنها پاسخ داده است. امام عليه‏السلام با علماء يهود و نصاري و سران مذهب زرتشت و مجوس هم بحث کرده و به سؤالات آن‏ها هم درباره مسائل و معتقدات اسلامي سخن گفته است، و مزاياي شريعت اسلامي را براي آنان بيان کرده است و همچنين با ضحاک سمرقندي و ابوقره [ صفحه 43] محدث در موضوع ولايت و امامت و اختلاف اصول و مباني تشيع و تسنن بحث نموده است. احتجاجات و مناظرات حضرت امام رضا عليه‏السلام با فلاسفه و دهريان و صائبان و با علماء و رؤساي يهود و نصاري و زدشت و با متکلمان و محدثان اهل سنت مشهور و معروف است و ما همه‏ي آنها را در کتاب احتجاجات مسند الرضا عليه‏السلام در مجلد دوم با ذکر اسناد و مدارک از صفحه‏ي 73 تا 137 نقل کرده‏ايم.