همان گونه که قبلا تذکر داديم قبر مطهر امام رضا عليه‏السلام در سرداب قرار دارد و بالاي سرداب ضريح و صندوقي گذاشته شده و معلوم نيست از چه زماني گذاشتن صندوق معمول شده است. در مصادر قديم مطلبي در اين باره ديده نمي‏شود. ابراهيم بن محمد جويني در کتاب فرائد السمطين از کتاب نزهة الاخبار نقل مي‏کند که ابوالفتوح محمد بن محمد بن عبد الکريم مي‏گفت: از شيخ ابوالحسن محمد بن قاسم فارسي نيشابوري شنيدم مي‏گفت: من با کساني که به زيارت مشهد طوس مي‏رفتند مخالفت مي‏کردم و آنها را منع مي‏نمودم که به زيارت بروند و بر اين عقيده اصرار هم داشتم. يکي از شبها رسول اکرم صلي الله عليه و آله را در خواب ديدم که در مشهد طوس پشت صندوق ايستاده و نماز مي‏گذارد، شنيدم هاتفي ندا مي‏کند و اين شعر را مي‏خواند: من سره ان يري قبرا برؤيته‏ يفرج الله عمن زاره کربه‏ فليات ذا القبران الله أسکنه‏ سلالة من رسول الل منتجب‏ من از خواب بيدار شدم در حالي که غرق عرق بودم، در همان هنگام به غلام خود گفتم مرکب مرا حاضر کن، سوار شدم و براي زيارت عازم طوس شدم و مشهد را زيارت کردم و بعد از اين سالي دوبار به مشهد مي‏آمدم. [1] . از اين حيث معلوم مي‏گردد که در قرن ششم هجري روي قبر امام عليه‏السلام صندوقي بوده و مردم پشت صندوق مي‏ايستادند و نماز مي‏گذاردند ابن‏بطوطه سياح مغربي که در قرن هشتم از مشهد مقدس ديدن کرده از وجود يک صندوق چوبي روي قبر مبارک خبر مي‏دهد. [2] . بنابر قول اين سياح مغربي در قرن هشتم روي قبر صندوقي از چوب بوده و بعد [ صفحه 66] در طول قرون صندوق‏ها عوض شده‏اند، آخرين صندوق چوبي که در روي قبر مبارک حضرت بوده صندوق چوبي بسيار گرانبها و هنري با تزئينات که از طرف شاه عباس در بالاي قبر مطهر نصب شده بود. بنابر اسناد آستان قدس رضوي صندوق چوبي شاه عباس که روي آن ورقه‏هاي طلائي منقش و با کتيبه‏هاي قرآني به خط و امضاي عليرضا عباسي خوشنويس معروف کوبيده شده بود، بالاي قبر قرار داشت، اين صندوق در طول چند قرن خرابي در آن ديده شده و در حال پوسيدن بوده طبق نظريه‏ي کارشناسان تعويض مي‏شود و به جاي آن يک صندوق سنگي مي‏گذارند. ابتدا قرار بود که صندوق را در يک محفظه‏ي شيشه‏اي قرار دهند و در موزه‏ي آستان قدس براي بيننده‏گان بگذارند، ولي هنگامي که صندوق را از جايش بر مي‏دارند ارکان و قوائم آن در اثر رطوبت از هم متلاشي مي‏گردد از اين رو پس از توزين طلاهائي که در آن به کار رفته بود لاک و مهر کرده و به خزانه مبارکه تحويل مي‏هند. [3] . در سال 1311 مرحوم محمد ولي خان اسدي نائب التوليه تصميم مي‏گيرند صندوق قبر مطهر را بردارند و به جاي آن يک صندوق سنگي بگذارند، و از دربار هم اجازه مي‏گيرند و با موافقت دربار اين کار را انجام مي‏دهند، ابتدا درصدد تهيه صندوق سنگي بر مي‏آيند و براي اين منظور فعاليت آغاز مي‏شود. در آن ايام در دهکده‏ي شانديز از توابع مشهد مقدس معدن سنگ مرمر کشف مي‏شود، مرحوم حسين خان حجار باشي زنجاني به خرج خود صندوق بسيار عالي از سنگ مرمر براي قبر مبارک حضرت رضا عليه‏السلام تهيه مي‏کند و براي نصب آماده مي‏سازد. و بعد تصميم مي‏گيرند صندوق چوبي را بردارند و صندوق سنگي را به جاي آن نصب کنند. در اين هنگام از آقايان علماء و محترمين مشهد و رجال و مقامات دولتي دعوت [ صفحه 67] مي‏شود که در مراسم برداشتن صندوق حضور داشته باشند علماء اعلام آقايان حاج آقا حسين قمي و حاج سيد صدر الدين صدر و حاج ميرزا احمد خراساني و شيخ محمد علي که از علماء و خادم ضريح مطهر بوده در حرم مطهر حضور پيدا مي‏کنند. عده‏اي از معماران موجه و ظاهر الصلاح هم دعوت شدند که براي علميات بنائي حضور داشته باشند ابتدا در نظر گرفتند عين صندوق که از طرف شاه عباس به آستان مقدس تقديم شده بود با حفظ هيئت آن در محفظه‏ي شيشه‏اي گذاشته شده و در موزه آستان قدس نگهداري شود و مورد بازديد زائران قرار گيرد. اما در موقع بيرون آوردن صندوق معلوم شد که پايه‏اي آن پوسيده و چوب‏ها در اثر رطوبت فاسد شده‏اند، و پايداري صندوق فقط در ورقه‏هاي طلائي آن بوده است و با مختصر حرکتي از هم متلاشي شد، و بعدا اجزاء صندوق در يک بسته جمع‏آوري شد و در اطاقي مخصوص که جزء عمارات حرم مطهر بود منتقل گرديد و با مهر حاضران لاک شد. صندوق روي قبر مبارک حضرت رضا عليه‏السلام که اجزاء آن از چوب بود و روي چوب با ورقه‏هاي طلا منبت‏کاري شده و کتيبه‏هاي آيات قرآني به خط و امضاء عليرضاي عباسي هنرمند و خطاط دوره صفوي خطاطي شده در پائين پاي مبارک ترسيم يافته بود و اين عبارات ديده مي‏شد کلب آستان شاه ولايت عباس الحسيني الموسوي الصفوي تقديم نمود سنه 01022. صندوق سنگي که آماده نصب بود با تشريفات مخصوص در حضور علماء اعلام سابق الذکر و رجال و اعيان آستان قدس و مقامات کشوري و لشگري در جاي خود نصب گرديد، و به کارگران و بناها و معماران که چند روز در آن جا کار مي‏کردند هدايائي از طرف آستان قدس داده شد و بدين صورت اولين صندوق سنگي روي قبر مطهر انجام گرفت. صندوق سنگ مرمر که از نظر لطافت مانع تابش نور نبود و با نصب چراغي در آن همواره در حال درخشيدن بود و زائران را به طرف خود جذب مي‏کرد و وضع خاصي به [ صفحه 68] درون ضريح داده بود و بر شکوه جلال بارگاه ملکوتي امام هشتم عليه‏السلام مي‏افزود، و داخل ضريح که سابقا تاريک بوده نور باران گرديد و موجب شادماني زوار شد.