از مدارک و اسناد تاريخي معلوم ميشود که بين محمد ولي خان اسدي نائب التوليه و فتح الله پاکروان استاندار خراسان اختلافات عميقي بوده که بررسيهاي آن و ورود در اين مبحث با اين کتاب مناسبت ندارد و ما در تاريخ مشهد مقدس در اين باره بحث خواهيم کرد و ابعاد گوناگون آن را توضيح خواهيم داد.
بعد از جريان مسجد گوهرشاد و کشتار مردم مسلمان توسط عمال حکومت پهلوي، سياستگذاران روز و مقامات نزديک به دربار محمد ولي خان اسدي را مقصر اصلي دانستند و او را متهم کردند که در قيام مردم خراسان و اوضاع مسجد گوهرشاد مؤثر بوده و سرانجام او را محاکمه و به اعدام محکوم کردند و به دار کشيدند. بعد از اعدام اسدي فتحالله پاکروان با حفظ سمت استانداري به مقام نيابت توليت هم رسيد و تا شهريور 1320 در خراسان ماند، حوادث خراسان و مخالفتها و رقابتهاي او با محمد ولي خان اسدي نيازمند تحقيقات و بررسيهاي زيادي ميباشد که ما در جائي ديگر به آنها خواهيم پرداخت.
[ صفحه 70]
بر طبق اسناد و نامههاي مبادله شده بين استاندار و دربار معلوم ميگردد که فتحالله پاکروان با گذاشتن طلاهاي صندوق عباسي در داخل ضريح مخالف بوده و به دربار پيشنهاد ميکرده که دستور دهند آنها را در موزه آستان قدس در مقابل بينندگان قرار دهند ولي اسدي که نيابت توليت را در اختيار داشته مخالفت ميکرده است.
در سال 1316 طلاهاي داخل ضريح که در پنج صندوق با لاک و مهر آستان قدس و امضاي علماء و رجال شهر محفوظ بود توسط پاکروان به تهران فرستاده ميشود و همراه طلاهاي صندوق طلاها و نقرههاي ديگري هم که در آستانه بوده جمعآوري ميشود و يک جا به مرکز ارسال ميگردد و تحويل بانک ملي ميشود.
به طوري که معمرين در مشهد نقل ميکردند در سقف حرم مطهر امام رضا عليهالسلام قنديلهاي زيادي از طلا و نقره آويزان بوده که يادگار قرون و اعصار به شمار ميآمدند، اين قناديل را اميران و سرداران خراسان و مناطق ديگر به حرم مطهر هديه کرده بودند، اين قناديل را هم به تهران فرستادند و مردمان مشهد از اين جريانها اطلاع داشتند.
در سال 1318 به جاي طلا و نقرههائي که از آستان قدس به تهران برده ميشود چندين پارچه ملک مزروعي در درگز براي آستان قدس خريداري ميگردد، قيمت اين املاک در آن روز يک ميليون و سيصد و نود هزار ريال بود که به فروشندگان ملک پرداخت شد و در اختيار آستان قدس قرار گرفت و طلاها در اختيار دولت ماند.
در ميان طلاهاي مذکور که در اختيار بانک ملي قرار داشت چند قطعه کتيبه به خط عليرضاي عباسي بود. اين قطعات از آثار ملي و اشياء بسيار نفيسي شناخته شده بودند و از نظر هنري در سطح بسيار عالي به شمار ميرفتند و لازم بود که در خود آستان قدس نگهداري شوند، بعد از مدتي که قدرت حکومت وقت از هم گسيخت اولياء آستان قدس در فکر بازگردان آنها برآمدند.
|