به درستي معلوم نيست از چه زماني روي قبر مطهر امام رضا عليه‏السلام ضريح به سبک امروزي گذاشته شده است، مسلما تا قرن هشتم ضريحي بالاي قبر مبارک نبوده، زيرا کساني که در قرن هشتم مشهد امام عليه‏السلام را زيارت کرده‏اند از وجود ضريح اطلاع نمي‏دهند و تنها از بودن صندوق بالاي قبر خبر مي‏دهند ما در چند صفحه قبل آن را از ابن‏بطوطه نقل کرديم. مشهور آن است که گذاشتن ضريح از عصر صفويان آغاز گرديده و در ايام سلطنت آنان براي اولين بار ضريح بر آن قبر پاک نصب شده است، البته دليل و مدرکي در دست نيست که آنان براي اولين بار اين کار را کرده باشدند، و کساني که اين سخن را گفته‏اند از روي حدس و گمان اظهار داشته‏اند نه از روي سند و يا نقلي و يا کتاب [ صفحه 75] معتبري. البته احتمال هم دارد که گذاشتن ضريح به سبک امروز از زمان تيموريان باشد، زيرا از عصر تيموريان مخصوصا زمان سلطنت سلطان حسين ميرزا بايقرا و صدارت امير علي شير نوائي شيعيان در ناحيه طوس و مشهد مقدس داراي قدرت بوده‏اند، و از اين زمان توليت آستان مقدس به دست شيعيان قرار مي‏گيرد ما در فصل ديگري در اين باره بيشتر بحث خواهيم کرد. در يک رساله خطي کرد که در دوران سلطنت ناصر الدين شاه نوشته شده آمده است سه ضريح روي قبر مبارک نصب شده هر سه فولاد است، اما در يکي از اين‏ها در هر گوشه آن چند دانه ياقوت و زمرد نشانده‏اند، جناب ميرزا سعيدخان متولي آستانه مبارکه محض محافظت جواهرات اين ضريح، ضريح ديگري از برنج مطلا و مشبک ساخته پائين اين دو ضريح نصب کرده‏اند که انگشت به جواهرات نرسد. ضريح حاليه که مرئي و نمايان است از نقره مي‏باشد، در بالاي ضريح مبارک اين عبارات طلاکوب شده: نيازمند رحمت ايزد مستعان و تراب اقدام زوار اين آستان ملائک پاسبان سبط سلطان نادر شاهرخ شاه الحسيني الموسوي الصفوي بهادرخان به وقف و نصب اين ضريح و قبه‏هاي مرصع چهار گوشه ضريح مقدس موفق گرديدند 1160 هجري. روي ضريح از چوب مطلا به طور شيرواني درست شده و روپوشي مخمل مشکي مرواريد دوز است و روپوش مزبور گويا از تقديمات نواب عليه عاليه شکوه السلطنه دامت شوکتها مي‏باشد سه قطعه گوي مرصع به جواهر ثمين و با قيمت روي ضريح نصب شده، در سمت پائين پا در وسط يک باب درب مرصع به مبلغ گزاف خاقان جنت مکان فتحعلي شاه قاجار طاب ثراه تقديم کرده است. در کتاب راهنماي آستان قدس نيز از سه ضريح روي قبر مبارک سخن گفته است که اينک در اين جا به نظر خوانندگان محترم مي‏رسد. اول ضريحي است از فولاد ساده که روي همه نصب شده مورد نظر و تقبيل [ صفحه 76] زائران حرم مطهر بوده و در زمان سلطنت فتحعلي شاه ساخته شده است که در اين زمان پايه‏هاي آن پوسيده و در اثر فشار و ازدحام زائران در طي اين مدت ارکان آن متزلزل شده است و اکنون مشغول مرمت و اصلاح آن هستند. دوم: ضريحي است از فولاد مرصع که نگين‏هاي آن قسمتي به مرور از ميان رفته و قسمتي هم که باقي است مي‏نماياند که نگين‏هاي اصلي نبوده و سنگ بدل است و تقديم کننده آن به شرحي که با خط طلائي در بالاي درب ورود به داخل ضريح نوشته شده معرفي گرديده و عبارت عينا نقل مي‏شود: نيازمند رحمت ايزدمنان و تراب اقدام زوار اين آستان ملک پاسبان سلطان نادرشاهرخ شاه الحسيني الموسوي الصفوي بهادرخان به وقف و نصب اين ضريح و قبه‏هاي مرصع چهار گوشه ضريح مقدس مبارک موفق گرديد سنه‏ي 1160. سوم: ضريحي است که قوائم آن چوب و اجزاء تشکيل دهنده‏ي شبکات آن ميله‏هاي آهن بوده و روي آنها قسمتي با ورقه نقره پوشيده که تقديمي شاه طهماسب صفوي بوده و در ظرف اين مدت قوائم آن فاسد شده و قابل بقاء خود نبوده برداشته شد. در سر در آن اين عبارت روي ورقه طلا مرتسم بود: در عهد سلطنت بنده شاه ولايت شاه طهماسب صفوي اين محجر مبارک در اين مکان مقدس نصب گرديد سنه‏ي 957. [1] . در گزارش آستان قدس آمده: در اين ايام «سال‏هاي 1330 «مرقد منور داراي سه ضريح بوده است اول ضريح فولادي ساده فتحعلي شاهي، دوم ضريح مرصع شاه‏رخ شاهي، سوم ضريح چوبي طلا و نقره شاه طهماسبي. چون در موقع تعويض صندوق معلوم شد که داخل ضريح مطهر و اطراف آن خاک دست‏ريز بوده و فرورفتگيهائي پيدا کرده و قوائم و ارکان هر سه ضريح در تماس با سطح مرطوب خاک پوسيده شده لذا اطراف ضريح را به عمق يک زرع با آجر و سمنت زيرسازي کرده و دور ضريح را سنگهاي تراشيده خلج کار گذاردند. [ صفحه 77] ضريح طهماسبي را که مانند صندوق چوبي به کلي فاسد شده بود با حضور علماء و رؤسا و معتمدان برداشته، طلا و نقره آن را تحويل خزانه دادند و دو ضريح ديگر را تعمير کرده بر روي پايه‏هاي سنگي نصب و طي تشريفاتي افتتاح نمودند.

[1] راهنماي آستان قدس: 88.