|
در سابق در پائين پاي حضرت رضا عليهالسلام دري مرصع بود که آن را در داخل ضريح گذاشته بودند، و بعد در را از جاي خود برداشتند و در طرف غربي حرم مطهر طرف مسجد بالا سر زير گنبد نصب کردند، درباره اين در گرانبها نوشتههاي زيادي در کتب و مجلات آمده و کارشناسان راجع به آن مطالبي نوشتهاند که اينک به نظر خوانندگان ميرسد:
در يک کتاب خطي که در عصر ناصري نوشته شده ذکر گرديده: در سمت پائين پا در وسط يک باب درب مرصع به مبلغ گزاف خاقان جنت مکان فتحعلي شاه طاب ثراه تقديم کرده.
در مطلع الشمس آمده: در پائين پاي مبارک در بند وسطي يک برآمدگي دارد، در عقب آن در مرصع خاقان مغفور فتحعلي شاه طاب ثراه ميباشد و اشعار کتيبه آن اين است:
شه خلد آشيان فتحعلي شاه
که باد اروح او با روح توأم
دري از زر خالص پيشکش کرد
به سبط اشرف اولاد آدم
جسارت پيشه سالارش بيغما
ببرد و کرد از دينار و درهم
حسام السلطنه سلطان مرادانک
بود عم شهنشاه معظم
ززر و گوهر آوردش فراهم
در پائين پاي خسروي باش
به تاريخ طرازش گفت خرم
[ صفحه 90]
اين در را محض نمايش آن جا گذاشتهاند، اصل در چوبي است، تنگه طلاي ضخيم بر روي او است که بدنههاي ياقوت و زمرد و لعل درشت به قدر بادام و کوچکتر به قدر پسته و بزرگتر و کوچکتر مرصع کردهاند، در ترنج اين رباعي نقش است:
اين در که دري بود ز درهاي بهشت
فضل الله از اخلاص در اين روضه بهشت
ني ني غلط است و نسبتي باشد زشت
کان هشت بهشت است از ين در يک خشت
در نامه آستان قدس آمده: اين در مرصع جواهرنشان را که اکنون بر ديوار روي مبارک مقارن بالاي سر مطهر به ديوار نصب شده است، فتحعلي شاه قاجار در سال 1233 قمري به شکرانه استيلاء بر خراسان تقديم آستان ملک پاسبان حضرت رضا عليهالسلام نمود.
محمد حسن خان سالار در موقع مخالفت با حکومت مرکزي وقت در زمان استقلالطلبي خود جهت امور لشگر خويش در 1263 تمام قنديلها و چراغهاي زرين را ذوب نمود و از زر و سيم حاصله از آن به نام خود در خراسان سکه زد و در ضمن جواهرات و طلاي اين در را نيز به مصرف رسانيد.
حسام الدوله سلطان مراد ميرزا که براي رفع فتنه سالار و سرکوبي او به خراسان آمد و موفق گرديد، در سال 1268 قمري اين در را با طلاي ضخيم پوشانيده و آن را با دانههاي فيروزه و ياقوت و زمرد و لعل هر يک به درشتي دانههاي بادام و پسته زينت بخشيد و در توليت و زير نظام در سال 1270 بر روي بدنه ضريح مطهر در جاي خود نصب کرد.
در چهار طرف در مزبور کتبيهاي است مشتمل بر ابياتي به خط نستعليق برجسته از طلا که حاکي از نام باني و تاريخ ساخت آن و ناظم ابيات خرم ميباشد و نويسنده آن آقاخان خوشنويس زنجاني ميباشد.
مؤلف گويد: ابيات همان است که ما از مطلع الشمس نقل کرديم.
نويسندهي مقاله ادامه ميدهد: اين در نفيس قبلا در پائين پاي مبارک بين ضريح جواهرنشان و ضريح پولاد نصب بود و به هنگام برداشتن ضريح پولاد و نصب ضريح نقره
[ صفحه 91]
جديد اين در گرانبها و زيبا بر ديوار جنوب غربي حرم مطهر با قابي زيبا از نقره و تاجي طلا نصب گرديد و اکنون با جلوهاي خاص ديدگان زائران را روشن ميسازد.
در راهنماي، آستان قدس درباره اين در چنين آمده است: وسط ضلع شرقي ضريح پائين پاي مبارک چهار چوبه بزرگي به عرض 04 / 1 متر و ارتفاع 75 / 1 متر به شکل قاب نصب گرديده و در عقب آن در مرصعي است جواهرنشان به عرض 85 سانتيمتر و ارتفاع 60 / 1 متر که فتحعلي شاه قاجار تقديم داشته است.
اصل در چوبي است و صفحه طلاي ضخيم بر روي آن کشيده شده که بدانههاي ياقوت و زمرد و لعل و غيره درشت و ريز مرصع گرديدهاند، اين در در ورودي ضريح نيست، از نظر نمايش آن جا نصب کردهاند و قاب شيشه بر آن گذارده شده است، عرض اين در 75 / 0 و ارتفاع آن 75 / 1 متر است.
در پيشاني اين در روي صفحه مطلا به خط جلي نوشته و نقش شده است: هي و الله روضة من رياض الجنة، در جواهر هنگام تعويض ضريح مطهر به ديوار غربي حرم محترم منتقل و نصب گرديده، هنگام توسعه حرم سالهاي 1344 - 1342 به ديوار شرقي انتقال داده شده است، و در منظر عموم قرار دارد.
|